Panama Powierzchnia: 75 420 km² Liczba ludności: 3 800 644
Wtyczki i gniazdka
Napięcie i częstotliwość prądu:
110V 60HzObowiązek wizowy
Obowiązek wizowy | nie | |
Ważność wizyty / długość pobytu bezwizowego | pobyt bez wizy do 6 miesięcy | |
Dodatkowe wymagania | ||
Miejsce aplikacji wizowej | --- |
Strefy czasowe
Strefa czasowa UTC | Różnica do czasu polskiego |
Strefa całoroczna
UTC-5:00 |
Czas letni: -7 godz.
Czas zimowy: -6 godz. |
Warunki naturalne
Ukształtowanie powierzchni. Panama zajmuje wąski (od 50 km do 200 km) pas lądu, łączący Amerykę Północną z Ameryką Południową; najwęższą część, zwaną Przesmykiem Panamskim, przecina Kanał Panamski. Ponad 50% powierzchni kraju stanowią wyżyny i góry; zachodnia część kraju jest położona na obszarze należącym do górskiego systemu Kordylierów, natomiast środkowa i wschodnia do systemu Andów; przy granicy z Kostaryką (na zachodzie) ciągną się pasma gór Cordillera de Talamanca z licznymi wulkanami, m.in.: Volcán Barú (Chiriqui, najwyższy szczyt kraju, 3478 m n.p.m.); dalej w kierunku przesmyku, biegnie pasmo Sierra de Veraguas (wysokość do 2826 m n.p.m.); w najwęższej, środkowej części występuje nizinny obszar zapadliskowy (Przesmyk Panamski), przez który przekopano Kanał Panamski; we wschodniej Panamie, wzdłuż wybrzeża karaibskiego rozciągają się pasma Cordillera de San Blas (wysokość do 934 m n.p.m.) i Sierrania del Darién (wysokość do 1875 m n.p.m.) oraz nad Zatoką Panamską – Sierrania del Sapo (wysokość do 1581 m n.p.m.). Na wybrzeżach i w dolinach rzek występują aluwialne niziny. Linia brzegowa urozmaicona licznymi półwyspami i zatokami, m.in. na południu górzysty półwysep de Azuero (wysokość do 2164 m n.p.m.) oraz zatoki: Panamska, de Chiriqui i de Montijo, na północy – zatoki Moskitów i del Darién; łączna długość linii brzegowej wynosi 2490 km, w tym ponad 1400 km przypada na wybrzeże Pacyfiku; wzdłuż brzegów rafy koralowe (zwłaszcza na Morzu Karaibskim) i ok. 1600 wysp, m.in. Wyspy Perłowe i wyspa Isla de Coiba na Oceanie Spokojnym oraz Archipiélago de San Blas i Bocas del Toro na Morzu Karaibskim. Panama leży w strefie aktywnej sejsmicznie.
Klimat. Klimat równikowy wybitnie wilgotny, na południu wilgotny, w górach piętra klimatyczne. Na nizinach średnia temperatura przez cały rok 26-28°C, w górach 10-17°C. Na wybrzeżu karaibskim opady całoroczne (wpływ wilgotnego północno-wschodniego pasatu) z sumą 3000-6000 mm; na wybrzeżu Pacyfiku opady wynoszą 1500-2500 mm, deszcze od maja do grudnia; pora bezdeszczowa jest związana z wpływem Wyżu Południowopacyficznego; częste burze: 80-200 dni w roku.
Wody. Gęsta sieć krótkich rzek, należących głównie do zlewiska Oceanu Spokojnego; najdłuższe Tura i Chepo uchodzą do Zatoki Panamskiej oraz Chagres do Morza Karaibskiego; na rzece Chagres utworzono sztuczne jeziora: Lago Gatún (największe w kraju) i Madden oraz na rzece Chepo – Lago Bayano.
Obowiązująca waluta
Waluta | Przelicznik do PLN, USD, EUR |
balboa (PAB) |
1
PAB =
3.804 PLN
1 USD = 1.000 PAB 1 EUR = 1.189 PAB źrodło NBP na dzień 30 czerwca 2021 |
dolar amerykański (USD) |
1
USD =
3.804 PLN
1 EUR = 1.189 USD źrodło NBP na dzień 30 czerwca 2021 |
Warunki pogodowe
Przed wyjazdem do Panamy należy wykonać obowiązkowe/zalecane szczepienia, zaopatrzyć się w środki farmaceutyczne stosowane w profilaktyce/leczeniu chorób występujących na terenie kraju oraz w leczeniu problemów zdrowotnych mogących wystąpić podczas podróży.
Wyżej wymienione działania profilaktyczne wykonać na 4-6 tygodni przed planowaną podróżą tak, aby mieć czas na przyjęcie wszystkich niezbędnych szczepionek/leków w celu uzyskania wymaganego efektu ochronnego.
Nawet jeśli do wyjazdu pozostało mniej niż 4 tygodnie, należy skontaktować się z lekarzem w celu uzyskania informacji na temat możliwości wykonania szczepień, przyjęcia chemioprofilaktyki przeciwmalarycznej, wyboru leków do apteczki, itp. Po poradę lekarską zaleca się zgłosić do placówek służby zdrowia mających doświadczenie w ww. zakresie (gabinety medycyny podróży).
Jeśli plan podróży obejmuje więcej niż jeden kraj, należy zgłosić się po wyczerpującą poradę lekarską dotyczącą wszystkich krajów/regionów, które zamierzamy odwiedzić.
Przed wyjazdem zaleca się sprawdzenie kalendarza szczepień. W przypadku przyjęcia w przeszłości szczepienia podstawowego przeciwko określonym chorobom zakaźnym należy poddać się szczepieniom przypominającym.
Nazwa choroby | Zalecenia |
---|---|
błonica, tężec, krztusiec | Szczepienie w przypadku ryzyka kontaktu z chorymi lub nosicielami:\droga kropelkowa lub kontakt bezpośredni (błonica, krztusiec) oraz ryzyka kontaktu z zanieczyszczoną ziemią (tężec) |
wirusowe zapalenie wątroby typu A | Szczepienie w przypadku ryzyka spożycia zanieczyszczonej wody i/lub żywności |
wirusowe zapalenie wątroby typu B | Szczepienie w przypadku ryzyka interwencji chirurgicznych, iniekcji, kontaktu z zakażoną krwią, kontaktów seksualnych |
dur brzuszny | Szczepienie w przypadku ryzyka spożycia zanieczyszczonej wody i/lub żywności |
żółta gorączka | Szczepienie przeciw żółtej gorączce wymagane od osób w wieku ≥1 r.ż. podróżujących bezpośrednio z regionów endemicznego występowania choroby (Afryka, Ameryka Południowa), włączając transfer na lotniskach krajów, gdzie choroba występuje endemicznie. Szczepienie zalecane dla osób ≥9 m.ż. podróżujących na wschód od strefy Kanału: prowincje Darién, Emberá, Kuna Yala, Colón, Panamá. Szczepienie nie jest zalecane dla podróżnych udających się w następujące rejony: strefa Kanału, prowincje na zachód od strefy Kanału, Panama City, Balboa Islands (Pearl Islands) oraz San Blas Islands. Przy szczepieniu przeciwko żółtej gorączce wydawane jest Międzynarodowe Świadectwo Szczepień (International Certificate of Vaccination) z wpisem dokumentującym przyjętą dawkę szczepionki. Szczepienie powinno być wykonane na 10 dni przed wyjazdem do endemicznego rejonu występowania choroby |
wścieklizna | Szczepienie w przypadku ryzyka pogryzienia przez chore zwierzęta, np. psy, koty |
Uwaga: Wyżej wymienione szczepienia stosuje się u zdrowych, dorosłych osób. U podróżujących, chorujących na schorzenia przewlekłe, kobiet w ciąży i dzieci szczepienia dobiera się indywidualnie w zależności od występujących przeciwwskazań zdrowotnych.
Rejony występowania malarii: transmisja całoroczna w następujących prowincjach wzdłuż wybrzeża Atlantku oraz graniczących z Kostaryką i Kolumbią: Bocas del Toro, Chiriquí, Colón, Darién, Kuna Yala, Ngäbe Buglé, Panama i Veraguas. Nie ma ryzyka zarażenia w strefie Kanału oraz w stolicy kraju, Panama City
Gatunki Plasmodium: P. vivax 99%, P.falciparum 1%
Oporność na chlorochinę: potwierdzona (na wschód od strefy Kanału)
Rekomendowana chemioprofilaktyka: atovaquone/proguanil, doksycyklina lub meflochina we wschodnich prowincjach graniczących z Kolumbią;
w pozostałych rejonach zagrożonych transmisją - atovaquone/proguanil, chlorochina, doksycyklina lub meflochina
Zgodnie z zaleceniami Centers of Disease Control and Prevention oraz World Health Organization, w rejonie endemicznego występowania malarii stosuje się jeden z niżej wymienionych środków farmakologicznych, stosowanych w ramach chemioprofilaktyki przeciwmalarycznej:
- Atovaquone/proquanil – 1 tabl. (250mg/100mg) dziennie w czasie posiłku, o tej samej porze dnia, rozpoczynając 1-2 dni przed wyjazdem w rejon malaryczny, kontynuując w trakcie pobytu oraz stosując profilaktykę przez 7 dni po powrocie. Daje najmniej objawów niepożądanych spośród zalecanych leków przeciwmalarycznych (zaburzenia żołądkowo-jelitowe, zawroty głowy, bezsenność).
- Doksycyklina – 1 caps./1 tabl. (100mg) dziennie w czasie posiłku, o tej samej porze dnia, rozpoczynając 1-2 dni przed wyjazdem w rejon malaryczny, kontynuując w trakcie pobytu oraz stosując profilaktykę przez 4 tygodnie po powrocie. Ujemną stroną leku są liczne objawy niepożądane: nudności, wymioty, drożdżyca jamy ustnej, drożdżyca pochwy, hepatotoksyczność, nadwrażliwość na światło słoneczne, fotodermatozy.
- Meflochina – 1 tabl. (250mg) raz w tygodniu w czasie posiłku, zawsze tego samego dnia, rozpoczynając 1-2 tygodnie przed wyjazdem w rejon malaryczny, kontynuując w trakcie pobytu oraz stosując profilaktykę przez 4 tygodnie po powrocie. Ze względu na działania niepożądane dotyczące zaburzeń neuropsychiatrycznych, lek jest przeciwwskazany do stosowania w niektórych grupach zawodowych, np. wśród personelu lotniczego.
- Chlorochina – 2 tabl. (500mg) raz w tygodniu w czasie posiłku, zawsze tego samego dnia, rozpoczynając 1-2 tygodnie przed wyjazdem w rejon malaryczny, kontynuując w trakcie pobytu oraz stosując profilaktykę przez 4 tygodnie po powrocie. Ze względu na coraz powszechniej występującą na świecie oporność zarodźców malarii na chloroquine, lek jest skuteczny w chemioprofilaktyce choroby tylko w niektórych regionach świata (m.in. Ameryka Środkowa, Afryka Północna, niektóre kraje Bliskiego Wschodu), co w konsekwencji w znaczący sposób ogranicza jego stosowanie.
Należy zaopatrzyć się w:
- zapas leków przyjmowanych codziennie z powodu chorób przewlekłych lub antykoncepcji na cały okres pobytu; w przypadku leków w postaci płynnej (zawiesiny, syropy) pamiętać o przepisach występujących na lotniskach, dotyczących przewożenia w samolotach płynów (pojemniki o pojemności powyżej 100 ml przewozić w bagażu zasadniczym, pojemniki do 100 ml w bagażu podręcznym, schowane w foliowy worek z zamknięciem); apteczkę powinno przewozić się ze względów bezpieczeństwa (kradzieże) w bagażu podręcznym,
- lek przeciwmalaryczny (patrz wyżej),
- repelenty,
- lek przeciwbiegunkowy,
- lek przeciwbólowy, przeciwgorączkowy,
- środki dezynfekcyjne do odkażania skóry,
- środki dezynfekcyjne do odkażania wody,
- środki opatrunkowe,
- druga para okularów (osoby z wadą wzroku),
- okulary przeciwsłoneczne i kremy z filtrem przeciwsłonecznym,
- polisa ubezpieczeniowa (ubezpieczenie kosztów leczenia, transportu, następstw nieszczęśliwych wypadków).
Ochrona przed ukłuciami owadów
- repelenty (z zawartością 30 do 50% DEET lub 20% ikarydyny),
- moskitiera,
- noszenie odpowiednich ubrań (długie nogawki i rękawy),
- unikanie przebywania w terenie, w okresie największej aktywności owadów, tj. od zmierzchu do świtu,
- stosowanie w pomieszczeniach zamkniętych klimatyzacji oraz siatek na oknach i kratkach wentylacyjnych.
Środki ostrożności przed pogryzieniem zwierząt
- unikanie kontaktów z lokalnymi zwierzętami, zarówno domowymi (psy, koty), jak i dzikimi (np. lisy) – nie dotykamy ani nie karmimy zwierząt !
- w przypadku pogryzienia lub zadrapania przez zwierzę należy jak najszybciej przemyć ranę wodą z mydłem i skierować się niezwłocznie po pomoc do placówki służby zdrowia.
Spożywanie wody i żywności z kontrolowanych źródeł
- mycie rąk wodą z mydłem przed jedzeniem (jeśli woda i mydło nie są dostępne, stosować żele, chusteczki ze środkiem dezynfekcyjnym),
- picie tylko butelkowanej lub przegotowanej wody,
- unikanie spożycia napojów z lodem niewiadomego pochodzenia.
Unikanie wypadków prowadzących do obrażeń ciała
Wypadki komunikacyjne są główną przyczyną obrażeń ciała wśród podróżujących. Wobec powyższego należy bezwzględnie:
- unikać picia alkoholu przed planowanym prowadzeniem pojazdu,
- zapinać pasy bezpieczeństwa (stosować foteliki samochodowe dla dzieci),
- mieć założony kask podczas jazdy rowerem/motocyklem,
- unikać jazdy przepełnionym autobusami lub mikrobusami,
- unikać jazdy po zmierzchu.
Inne działania profilaktyczne
- ochrona przed dużym nasłonecznieniem (kremy z filtrem przeciwsłonecznym),
- unikać robienia tatuaży, przekłuwania uszu, pępka (piercing), iniekcji niesterylnymi igłami (zagrożenie zakażeniem HIV, wzw typu B, C),
- stosować prezerwatywy podczas przygodnych kontaktów seksualnych (choroby przenoszone drogą płciową),
- unikać chodzenia boso po ziemi, gdzie istnieje ryzyko defekacji lokalnych zwierząt (zarażenia pasożytnicze, np. skórna larwa wędrująca),
- dbać o higienę stóp, pach i pachwin unikając podrażnień naskórka (grzybice),
- dbać o higienę jamy ustnej (mycie zębów co najmniej trzy razy dziennie).
- kontynuować przyjmowanie chemioprofilaktyki przeciwmalarycznej,
- poinformować lekarza o doznanych obrażeniach ciała, pogryzieniach przez zwierzęta, przyjętych iniekcjach/kroplówkach podczas podróży,
- w każdym przypadku gorączki niewiadomego pochodzenia, nawet wiele miesięcy po powrocie, zgłosić się po poradę, zwracając uwagę lekarza na swój zagraniczny pobyt,
- w przypadku pojawienia się i utrzymywania przez tygodnie miesiące zmian skórnych nie poddających się leczeniu, zgłosić się po poradę, zwracając uwagę lekarza na zagraniczny pobyt.