Choroba zakaźna wywoływana przez gram-ujemne pałeczki z rodzaju Brucella, z których patogenne dla człowieka są B. abortus, B. melitensis, B. suis i B. canis (najcięższy przebieg choroby obserwuje się w zakażeniach B. melitensis i B. suis, z kolei zakażenia B. abortus przebiegają zazwyczaj skąpoobjawowo). Rezerwuarem bakterii są różne gatunki zwierząt, głównie gospodarskich (owce, bydło, świnie). Źródłem zakażenia są zwierzęta chore na brucelozę, zwłaszcza w okresie poronienia (choroba zawodowa weterynarzy odbierających porody, leczących zwierzęta), a także ich wydzieliny i wydaliny. W przypadku B. melitensis częste jest zakażenie drogą pokarmową przez spożycie niepasteryzowanych produktów mlecznych zawierających żywe pałeczki Brucella. Bruceloza jest chorobą rozpowszechnioną na całym świecie. Zakażenia B. melitensis występują w basenie Morza Śródziemnego, w Afryce i w Azji; B. suis w Europie Środkowej i w Ameryce Północnej; B. abortus w strefie klimatu umiarkowanego Europy, Afryki, Azji i Ameryki Południowej; B. canis (u psów) w Europie, Stanach Zjednoczonych i Japonii.

Obraz kliniczny: okres wylęgania wynosi od kilku dni do kilku miesięcy (średnio 1-3 tygodnie). Przebieg choroby zależy od gatunku bakterii i wrót zakażenia. Ostre, ciężkie zachorowanie w przypadku zakażenia B. melitensis i B. suis ma nagły początek, z narastającą i opadającą falami gorączką, której towarzyszą dreszcze, zlewne poty, osłabienie, utrata apetytu, bóle głowy, bóle mięśni i stawów, powiększenie wątroby i śledziony. W miarę rozwoju choroby dochodzi do zapalenia jąder i najądrzy, zapalenia stawów krzyżowo-biodrowych i kręgosłupa. Postać przewlekła brucelozy może utrzymywać się przez wiele lat i prowadzić do kalectwa.

Rozpoznanie: izolacja pałeczek Brucella z materiału klinicznego (krew, szpik), testy serologiczne (odczyn Wrighta, OWD, ELISA, odczyn antyglobulinowy Coombsa).

Leczenie: skojarzona antybiotykoterapia, np. doksycyklina doustnie + netylmycyna pozajelitowo przez 30 dni, następnie doksycyklina tabl. + ryfampicyna tabl. przez kolejne 30-60 dni. W przewlekłej postaci choroby leczenie jest głównie objawowe.

Zapobieganie: eliminacja zwierząt chorych, okresowe przeglądy serologiczne zwierząt hodowlanych, spożywanie wyłącznie pasteryzowanych produktów mlecznych.