Choroby skóry stanowią ok. 10% wszystkich rozpoznanych problemów zdrowotnych związanych z podróżowaniem. Większość dermatoz pojawia się w trakcie trwania podróży, niektóre z nich mogą wystąpić dopiero po powrocie. Zmiany skórne powstałe podczas podróży obejmują szerokie spektrum obrazu klinicznego. Najczęściej spotykane są wykwity plamiste, grudkowe, guzkowe, linijne oraz nadżerki i owrzodzenia. Wykwity plamiste mogą powstawać w przebiegu odczynów fotoalergicznych (fotouczulenie związane z przyjmowaniem leków, stosowaniem kosmetyków) lub grzybic powierzchownych (łupież pstry). Wykwity grudkowe mogą pojawiać się jako następstwo użądleń/ukłuć owadów (odczyny alergiczne). Powstawanie wykwitów guzkowych może być związane z zakażeniami bakteryjnymi (piodermie) lub infestacjami pasożytniczymi (muszyce). Linijne zmiany skórne mogą występować w przebiegu zarażeń pasożytami (skórna larwa wędrująca) lub mieć etiologię nieinfekcyjną (phytophotodermatitis, świetlne zapalenie skóry wywołane substancjami pochodzenia roślinnego). Wykwity pod postacią nadżerek i owrzodzeń występują pierwotnie w przebiegu piodermii (zakażeń bakteryjnych wywoływanych np. przez Staphylococcus aureus, Streptococcus pyogenes), zarażeń pasożytniczych (leiszmanioza skórna), bądź wtórnie jako efekt drapania swędzących zmian (odczyny po ukłuciach owadów) lub powierzchownych obrażeń skóry. Na ogół zmiany skórne występujące u podróżnych powracających z podróży można zakwalifikować do dwóch kategorii: dermatozy przebiegające z gorączką (wysypka w przebiegu infekcji wirusowych, np. denga, chikungunya; wtórnych zakażeń bakteryjnych; riketsjoz) oraz dermatozy bez gorączki. Rozpoznanie chorób skóry opiera się na określeniu rodzaju wykwitów (plamiste, grudkowe, guzkowe, linijne, owrzodzenia), ich lokalizacji (skóra odkryta vs. zakryta), ustaleniu czynnika etiologicznego (ukłucia owadów, kontakt z zarażonymi osobami bądź zwierzętami, stosowanie kosmetyków, leków itp.) oraz występowaniu objawów towarzyszących (świąd, ból, gorączka). W pierwszej kolejności należy ustalić, czy problemy dermatologiczne rzeczywiście są związane z odbytą podróżą. Zmiany skórne u podróżujących mogą mieć etiologię infekcyjną lub nieinfekcyjną. Około 25% dermatoz infekcyjnych ma charakter tropikalny, resztę stanowią dermatozy kosmopolityczne, które mogą być wynikiem ukłuć owadów, oparzenia słonecznego, zakażeń bakteryjnych. Wysypka skórna u podróżnych może być spowodowana ekspozycją na słońce lub wysoką temperaturą i wilgotnością powietrza, stosowaniem leków, kontaktem z owadami, roślinami lub zwierzętami, bądź też ekspozycją na cały szereg czynników infekcyjnych, takich jak bakterie, wirusy, grzyby i pasożyty. Dominującym objawem klinicznym dermatoz, a jednocześnie ważną wskazówką w procesie diagnostycznym, jest świąd skóry sugerujący np. etiologię alergiczną, jak również ból oraz nadwrażliwość na dotyk, które mogą świadczyć o procesie zapalnym. Ocena występujących zmian skórnych będzie zależała od wielu czynników, w tym stanu układu odpornościowego pacjenta, rodzaju zażywanych przez niego leków, czynników ryzyka w trakcie trwania podróży (ryzykowne zachowania, uprawianie sportów ekstremalnych), jak również terminu, czasu trwania oraz rejonu destynacji. Ryzyko pojawienia się infekcyjnych zmian skórnych istotnie wzrasta u pacjentów chorych na AIDS, pacjentów po przeszczepieniu narządów, przyjmujących chemioterapię lub leki działające na układ odpornościowy, osób w podeszłym wieku, chorujących na cukrzycę, kobiet w ciąży.

Epidemiologia

Według danych centrów medycznych na platformie GeoSentinel Surveillance Network, uzyskanych w latach 1997-2006, choroby skóry rozpoznano u ponad 4 tysięcy podróżnych (18% wszystkich problemów zdrowotnych konsultowanych w tym okresie) wracających z tropików (głównie z Azji Południowo-Wschodniej, Afryki Subsaharyjskiej oraz Ameryki Południowej). Do najczęściej diagnozowanych dermatoz należały odczyny po ukłuciach owadów z zakażeniem wtórnym, piodermie, wysypki alergiczne oraz larwa skórna wędrująca. Zmiany skórne powstałe w wyniku ukłucia owadów stanowiły 31% wszystkich rozpoznań dermatologicznych; w 15% przypadków nie określono czynnika etiologicznego (wysypki skórne, świąd). Kolejne dane z platformy GeoSentinel Surveillance pochodzące od ponad 42 tysięcy pacjentów podróżujących do tropików, konsultowanych w 53 ośrodkach klinicznych medycyny tropikalnej i podróży w 24 krajach na kilku kontynentach, wykazały że podróżni z chorobami skóry stanowili 19,5% diagnozowanych i leczonych pacjentów i byli trzecią pod względem wielkości grupą, zaraz po podróżnych z zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi (34%) oraz stanami gorączkowymi (23%). Badania przeprowadzone wśród turystów na Malediwach i Fidżi wykazały, że dermatozy były najczęstszą przyczyną interwencji medycznych, wśród których dominowały oparzenia słoneczne i powierzchowne obrażenia ciała (włączając kontakt z fauną morską). Badania Freedmana i wsp. dotyczące problemów zdrowotnych 17 tysięcy podróżnych wykazały, że choroby skóry były trzecią pod względem częstości przyczyną zgłaszania się po pomoc medyczną, po stanach gorączkowych i ostrych biegunkach. Najczęstszą przyczyną dermatoz były odczyny po ukłuciach owadów, inne reakcje alergiczne, larwa skórna wędrująca i piodermie. Herbinger i wsp. w latach 1999-2009 przeanalizowali dokumentację medyczną 34 tysięcy niemieckich turystów po powrocie z podróży do krajów tropikalnych i subtropikalnych, głównie do Azji (40%), Afryki (27%) i Ameryki Łacińskiej (21%). W ww. grupie dermatozy stanowiły 12,2% wszystkich problemów zdrowotnych; dominowały ukłucia owadów (23%), zakażenia bakteryjne (22%), zarażenia helmintami (11%), zarażenia pierwotniakami (6%), zakażenia wirusowe (6%), alergie (5%), grzybice (4%). Do najczęściej diagnozowanych jednostek chorobowych należały odczyny alergiczne po ukłuciach owadów (17%), larwa skórna wędrująca (8%), leiszmanioza skórna (2,4%), denga (1,5%), riketsjozy (1,3%), muszyce (0,8%), schistosomatoza (0,6%) oraz tungiaza (0,6%). Badania Solomona i wsp. prowadzone w latach 1998-2008 z udziałem 2,8 tys. pacjentów z problemami zdrowotnymi związanymi z podróżą wykazały, że 19% osób uskarżało się na choroby skóry. Wśród nich u 53% podróżnych wykryto schorzenia infekcyjne tropikalne (larwa skórna wędrująca, leiszmanioza skórna, muszyce) oraz kosmopolityczne (piodermie, zapalenie tkanki łącznej); pozostałe dermatozy miały podłoże nieinfekcyjne.

Schorzenia dermatologiczne są wynikiem działania różnorodnych czynników: stosowanych leków, ekstremalnych temperatur i wilgotności powietrza, kontaktu z toksynami roślinnymi lub zwierzęcymi. Zmiany skórne mogą być związane z długością pobytu w tropiku oraz obecnością zagrożeń środowiskowych. Podróżni, którzy przebywają w podróży przez krótki okres, są zdecydowanie mniej narażeni na wystąpienie dermatoz w porównaniu z podróżnymi przebywającymi w podobnych warunkach przez wiele tygodni lub miesięcy. Ponieważ diagnostyka i leczenie chorób skóry jest procesem złożonym, ważne jest, aby prawidłowo przeprowadzić wywiad z pacjentem oraz badanie przedmiotowe występujących zmian chorobowych.

Obraz kliniczny

Zmiany skórne występujące u podróżnych można zakwalifikować do dwóch kategorii: nieinfekcyjne (reakcje alergiczne, oparzenia słoneczne, dermatozy endogenne) oraz infekcyjne. Dermatozy infekcyjne dzielimy na tropikalne (np. larwa skórna wędrująca, leiszmanioza skórna, schistosomatoza, muszyce, tungiaza, riketsjozy, denga, chikungunya, zika, loajoza) oraz kosmopolityczne (np. piodermie, świerzb, grzybice powierzchowne, opryszczka zwykła, półpasiec) (Tabela 16). Przyczyny dermatoz sklasyfikowanych według występowania pierwotnych wykwitów przedstawiono w Tabeli 17. Należy pamiętać, że niektóre zmiany skórne występujące jeszcze przed podróżą, mogą ulec zaostrzeniu podczas pobytu, zwłaszcza w strefie klimatu gorącego. Przykładem może być wyprysk oraz ropne zakażenia bakteryjne i grzybicze.

Zmiany skórne występujące u podróżujących

Źródło: Eldridge M., Cohen S.H. Cutaneous Manifestations of Infection in Returning Travelers. Curr. Infect. Dis. Rep. 2014; 16: 426.

Źródło: Hochedez P., Canestri A., Guihot A., Brichler S., Bricaire F., Caumes E. Management of travelers with fever and exanthema notably dengue and chikungunya infections. Am. J. Trop. Med. Hyg. 2008; 78: 710-713.

Ukłucia owadów/ukąszenia jadowitych stawonogów. Ukłucia lub ukąszenia stawonogów prowadzą do powstania zmian zapalnych będących efektem reakcji alergicznej lub uwolnienia toksyn znajdujących się w jadzie. Stawonogi stanowią najliczniejszy na Ziemi typ zwierząt i obejmują m.in. owady, pajęczaki, skorupiaki, roztocza, kleszcze, stonogi. Ukłucia/ukąszenia ludzi zdarzają się bardzo często i są przyczyną 15-18% problemów dermatologicznych podróżnych pod każdą szerokością geograficzną. Reakcje alergiczne pojawiają się zwykle w ciągu kilku minut lub godzin po kontakcie ze stawonogiem. Najczęstszymi wykwitami są swędzące grudki (zazwyczaj po ukłuciach komarów i muchówek) oraz owrzodzenia i strupy (po ukąszeniach skorpionów i pająków).

Zakażenia bakteryjne. Obraz kliniczny piodermii jest bardzo różnorodny: od liszajca (głównymi czynnikami etiologicznymi są Staphylococcus aureus i Streptococcus spp.), ropnego zapalenia mieszków włosowych, niesztowicy, róży, ropnia, do zmian nekrotycznych. Często spotykanymi zakażeniami bakteryjnymi są wtórne infekcje po ukłuciach owadów będące skutkiem rozdrapywania swędzących zmian. Według Ledermana i wsp. bakteryjne zakażenia skóry są najczęstszymi dermatozami diagnozowanymi w ośrodkach medycznych platformy GeoSentinel Surveillance, konsultujących tysiące podróżnych powracających z tropiku, głównie z Afryki (Kenia, Madagaskar,  RPA) i Azji (Tajlandia, Filipiny, Sri Lanka).

Denga / chikungunya / zika. Denga jest drugą po malarii, najczęściej rozpoznawaną chorobą transmisyjną przebiegającą ze stanami gorączkowymi u podróżnych powracających z gorącej strefy klimatycznej, w szczególności z Ameryki Środkowej, Azji Południowo-Wschodniej oraz Afryki Subsaharyjskiej. W 30-50% przypadków dengi, klinicznie oprócz gorączki, bólów mięśni, głowy oraz bólów zagałkowych, obserwowana jest wysypka plamisto-grudkowa. Wystąpić mogą również rozległy rumień, wybroczyny lub zmiany krwotoczne. U większości pacjentów z klasyczną postacią dengi występują objawy grypopodobne ze stanami gorączkowymi; w przypadku gorączki krwotocznej występuje ciężki stan ogólny z objawami zagrażającymi życiu. W zakażeniach chikungunya (diagnozowanych u osób podróżujących do Afryki i Azji, a w ostatnich latach także do Ameryki Środkowej i Południowej oraz na południe Europy), w 50% zachorowań obserwowana jest wysypka plamisto-grudkowa, występująca głównie na tułowiu i kończynach. Charakterystyczne są również bóle i/lub zapalenie stawów, zapalenie pochewek ścięgnistych, które mogą utrzymywać się przez wiele miesięcy, a nawet lat. W obrazie klinicznym zika dominują stany podgorączkowe, bóle stawów (głównie rąk i stóp), wysypka plamisto-grudkowa (obejmująca twarz, szyję, tułów, kończyny, najpierw górne potem dolne), zapalenie spojówek, bóle mięśni, bóle i zawroty głowy oraz bóle zagałkowe. Do powikłań w przebiegu zakażeń wirusem zika należą schorzenia neurologiczne, takie jak mikrocefalia u noworodków zakażonych matek oraz zespół Guillain-Barré u dorosłych.

Wysypki skórne występujące w chikungunya, zika oraz w gorączce denga mogą być do siebie bardzo podobne, dlatego też zakażenia powinny być różnicowane na podstawie innych objawów klinicznych i wyników badań, np. niedobór limfocytów w morfologii krwi występuje znacznie częściej w przypadku chikungunya, podczas gdy leukopenia, neutropenia i trombocytopenia są charakterystyczne dla dengi; objawy wstrząsu i krwawienia z przewodu pokarmowego są powikłaniami charakterystycznymi dla gorączki krwotocznej denga; zika charakteryzuje się występowaniem zmian neurologicznych, podczas gdy długo utrzymujące się stany zapalne stawów są specyficzne dla chikungunya.

Schistosomatoza. Zdecydowana większość zarażeń występuje u podróżnych odwiedzających Afrykę Subsaharyjską (szacuje się, że 85% przypadków schistosomatozy na świecie występuje na kontynencie afrykańskim). Zarażenia Schistosoma haematobium i S. mansoni obserwuje się w Afryce; przypadki zarażeń S. haematobium występują również na Bliskim Wschodzie; S. japonicum – w Indonezji, na Filipinach oraz w niektórych prowincjach Chin. Dwa inne gatunki, rzadziej spotykane, to S. mekongi występująca w Kambodży i Laosie oraz S. intercalatum w niektórych krajach Afryki Centralnej i Zachodniej. Schistosoma może się rozwijać u człowieka w układzie moczowym (S. haematobium) lub pokarmowym (pozostałe gatunki). Do zarażenia dochodzi w zbiornikach wody słodkiej, gdzie cerkarie (postać rozwojowa Schistosoma) wnikają przez skórę człowieka powodując swędzącą wysypkę grudkową, która pojawia się już kilka godzin po ekspozycji i zazwyczaj trwa do 48 godzin (świąd pływaków, cercarial dermatitis). Kolejną fazą zarażenia jest ostra schistosomatoza (zespół Katayama), z dominacją takich objawów jak gorączka (70% przypadków), wykwity skórne, kaszel, złe samopoczucie, bóle głowy, powiększenie wątroby i śledziony oraz wysoka eozynofilia. Gorączka jest zazwyczaj pierwszym objawem choroby, towarzyszy jej najczęściej pokrzywka oraz obrzęk naczynioruchowy. Pokrzywka, pojawiająca się u 30-50% zarażonych i utrzymująca się przez ok. 8 dni, przebiega pod postacią rozproszonej wysypki. Może się zdarzyć, że pacjenci bez właściwie postawionego rozpoznania są leczeni z powodu zmian pokrzywkowych traktowanych jako reakcja alergiczna (podawane są wówczas leki przeciwhistaminowe i glikokortykosteroidy), a dalsza diagnostyka i leczenie przyczynowe nie są prowadzone.

Riketsjozy. Bakteryjne zakażenia odzwierzęce przenoszone na ludzi przez stawonogi. W obrazie klinicznym u większości pacjentów występuje łagodna gorączka, której towarzyszą bóle głowy, bóle mięśni i wysypka (u ponad 40% chorych). Mogą również wystąpić ciężkie powikłania (niewydolność wielonarządowa prowadząca do zgonu), zdarza się to jednak stosunkowo rzadko. Jedną z najczęstszych riketsjoz raportowanych u podróżnych jest gorączka afrykańska (ang. African tick-bite fever, AFTB), wywoływana przez Rickettsia africae i przenoszona przez kleszcze Amblyomma, bytujące na skórze bydła. ATBF występuje endemicznie w środowisku wiejskim Afryki Subsaharyjskiej i może się pojawiać u podróżnych biorących udział w polowaniach, safari czy trekkingach. Charakterystycznym wykwitem skórnym są czarne strupy pojawiające się w miejscu wniknięcia R. africae. U pacjentów może się również rozwinąć uogólniona wysypka plamisto-grudkowa lub pęcherzykowa. Riketsjozy występują endemicznie także w innych częściach świata (Orientia tsutsugamushi w Azji Południowej i Południowo-Wschodniej oraz na wyspach zachodniego Pacyfiku; Rickettsia conorii *w basenie Morza Śródziemnego; *Rickettsia rickettsia w obu Amerykach), a ich obraz kliniczny, w tym objawy skórne, jest zróżnicowany: od pojedynczych strupów do rozsianych wysypek, zwykle plamistych i wybroczynowych.

Leiszmanioza skórna(CL, cutaneous leishmaniasis). 90% przypadków CL na świecie (1,5 mln nowych zachorowań każdego roku) notuje się w Afganistanie, Algierii, Brazylii, Peru, Arabii Saudyjskiej, Iranie, Iraku i Syrii. Ogniska endemiczne CL występują również w południowej Francji i Włoszech. Do zarażenia dochodzi najczęściej w środowisku wiejskim, zarówno w rejonach zalesionych, jak i pustynnych. W ostatnich latach zarażenia notuje się również w środowisku miejskim, gdzie głównym rezerwuarem pasożytów są psy i osły. CL charakteryzuje się dużym polimorfizmem zmian skórnych: od grudek, strupów, guzków, po owrzodzenia. Klasyczną zmianą skórną w obrazie klinicznym CL jest zwykle niebolesne owrzodzenie ze stwardniałymi brzegami, pokryte tkanką ziarninową lub strupem. Wykwity powstają zazwyczaj na skórze odkrytej (twarz, kończyny), w miejscu ukłucia muchówek zarażonych pierwotniakami Leishmania. Zmiany skórne mogą się rozwijać w ciągu tygodni, miesięcy, a nawet kilku lat od momentu zarażenia. Średnia liczba zmian skórnych u jednego pacjenta wynosi 1-3, rzadko przekraczając 10 wykwitów. CL najczęściej przebiega łagodnie i ustępuje samoistnie.  U pacjentów podróżujących do Ameryki Południowej, gdzie oprócz leiszmaniozy skórnej spotyka się również postać skórno-śluzówkową (MCL, mucocutaneous leishmaniasis), spektrum obrazu klinicznego leiszmaniozy jest dużo szersze i obejmuje owrzodzenia oraz zapalenie błony śluzowej.

Skórna larwa wędrująca(CLM, cutaneous larva migrans). Jedna z najczęstszych dermatoz występujących u podróżnych wracających z tropików (najczęściej raportowane przypadki pochodzą z  Brazylii, Jamajki, Malezji i Tajlandii). Po bezpośrednim kontakcie człowieka z glebą zanieczyszczoną odchodami zwierząt larwy helmintów obłych penetrują skórę i migrują w tkance podskórnej (zmiany dotyczą głównie kończyn dolnych i związane jest z chodzeniem boso po ziemi, np. na plaży). Okres wylęgania CLM wynosi zazwyczaj kilka dni (rzadko przekracza okres 1 miesiąca). Na obraz kliniczny choroby składa się rumieniowata, linijna lub pełzająca zmiana (ok. 3 mm szerokości i 15-20 mm długości; charakterystyczne jest jej wydłużanie o kilka milimetrów do kilku centymetrów dziennie). Zmianie pierwotnej może towarzyszyć grudkowa (w większości przypadków) lub pęcherzykowa wysypka. Liczba linijnych wykwitów u jednego pacjenta wynosi od 1 do 3. Zmianom skórnym towarzyszy świąd, który jest notowany u 98-100% pacjentów. Larwa skórna wędrująca jest samo ograniczającą się jednostką chorobową (larwy helmintów giną w skórze, nie będąc zdolne do dalszego przemieszczania się), ale migracja pasożytów może się utrzymywać przez kilka tygodni lub miesięcy (zazwyczaj 2-8 tygodni) z towarzyszącym uczuciem dyskomfortu. Jeśli zmiany skórne w przebiegu CLM nie są poddane leczeniu, może dojść do wtórnych zakażeń bakteryjnych, spowodowanych drapaniem swędzących wykwitów.

Strongyloidoza. Kosmopolityczna parazytoza wywoływana przez obleńca Strongyloides stercoralis, najczęściej występująca w strefie klimatu gorącego. Do zarażenia człowieka dochodzi w wyniku kontaktu z glebą zanieczyszczoną larwami S. stercoralis. Larwy czynnie penetrują nieuszkodzoną skórę. W obrazie klinicznym strongyloidozy dominują dolegliwości żołądkowo-jelitowe (bóle brzucha, biegunka), zmiany skórne oraz płucne (zespół Löfflera), które pojawiają się w wyniku migracji pasożyta w organizmie żywiciela. W strongyloidozie występują dwa rodzaje zmian skórnych. Pierwszym są linijne lub kręte, pełzające zmiany rumieniowe (larva currens), z towarzyszącym świądem, głównie wokół odbytu oraz na tułowiu. W odróżnieniu od larwy skórnej wędrującej (CLM), larva currens wędruje znacznie szybciej, ze średnią prędkością 2-10 cm na godzinę. Zmiany skórne w strongyloidozie utrzymują się stosunkowo krótko (kilka godzin lub dni), po czym całkowicie ustępują, choć często może dochodzić do nawrotów. Drugi rodzaj zmian skórnych to pokrzywka pojawiająca się na pośladkach i wokół pasa, utrzymująca się przez 1-2 dni i mogąca przejść w pierwszy rodzaj wykwitów (linijne lub kręte zmiany rumieniowe), często pojawiające się w regularnych odstępach czasu. Ważną cechą S. stercoralis jest zdolność do przejścia pełnego cyklu życiowego pasożyta w organizmie żywiciela (człowieka), co prowadzi do autoinfekcji i powtarzania się kolejnych cykli. Warto podkreślić, że przewlekłe lub przetrwałe zarażenie może pozostawać bezobjawowe przez wiele lat i ujawnić się dopiero w postaci hiperinfekcji zagrażającej życiu człowieka w stanach przewlekłej immunosupresji, np. podczas chemioterapii, po przeszczepieniu narządów.

Muszyce/ tungiaza. Infestacje związane z obecnością larw muchówek w ludzkich tkankach. Dermatozy te występują głównie w rejonach tropikalnych i subtropikalnych, zwłaszcza w Afryce Subsaharyjskiej, Ameryce Południowej, Ameryce Środkowej i na Karaibach. Najczęściej raportowana muszyca występuje w postaci zapalnego czyraka w miejscu inwazji muchówek z rodzaju botfly (Dermatobia hominis) oraz tumbu fly (Cordylobia anthropophaga). Okres wylęgania choroby wynosi od 1-3 tygodni. Zmiany skórne w przebiegu infestacji C. anthropophaga są zazwyczaj mnogie, podczas gdy wykwity spowodowane przez D. hominis najczęściej występują pojedynczo. Charakterystycznym objawem muszycy jest świąd skóry, uczucie ruchu oraz rwący ból w miejscu tworzenia się zmian chorobowych. Jeśli zmiana skórna nie jest związana z wcześniej powstałą raną, typowy wykwit występuje pod postacią guzka. W przypadku powstawania zmian czyrakowych muszyca jest często błędnie rozpoznawana jako czyrak gronkowcowy. Zmiany skórne w muszycy mają zazwyczaj otwarte ujście kanału zapewniającego larwom dopływ powietrza, a pacjenci skarżą się dyskomfort spowodowany poruszaniem się obcego ciała w skórze. Czynnikiem usposabiającym do rozwijania się muszyc są otwarte rany lub choroby naczyń obwodowych.

Tungiaza jest dermatozą powstającą w wyniku penetracji skóry (bardziej powierzchownej niż w przypadku muszyc) przez muchówki lub pchły piaskowe (Tunga penetrans), zazwyczaj pomiędzy palcami lub pod paznokciami palców stóp. Do infestacji dochodzi w wyniku chodzenia boso w terenie będącym miejscem bytowania T. penetrans (zwykle plaże lub piaszczysta gleba). Rezerwuarem muchówek i pcheł piaskowych są zwierzęta, głównie psy, koty, świnie i szczury. Samica T. penetrans, o średnicy zaledwie 1 mm, ryje norę w naskórku, tworząc charakterystyczne białe kropki lub guzki z centralnie zlokalizowanym czarnym punktem. Tworzenie jam jest bezobjawowe, ale zapłodniona samica powiększa swój rozmiar w ciągu 2 tygodni do 1 cm, przyczyniając się do tworzenia swędzących lub bolesnych guzków, z których wydalane są jaja i odchody owadów. Samica zazwyczaj ginie i jest wydalana wraz z odbudową nowego naskórka i skóry właściwej w ciągu kilku tygodni.

Loajoza Choroba pasożytnicza wywoływana przez filarie, przenoszona przez owady krwiopijne. Występuje w Afryce Zachodniej i Środkowej. Większość infekcji przebiega bezobjawowo. W klasycznej loajozie filarie (postaci dorosłe nicieni o wymiarach 3-7 cm x 0,4 mm) wędrują pod spojówką oka, lecz jest to objaw trudny do zaobserwowania, ponieważ  pasaż nicienia widoczny jest tylko przez ok. 10-15 min. Znacznie częściej loajoza objawia się obrzękiem naczyniowym będącym wynikiem migracji pasożytów w tkance podskórnej. Najczęściej obserwowanymi objawami są nawracające obrzęki tkanek miękkich, tzw. obrzęki kalabarskie, oraz przewlekły świąd skóry. Obrzęki kalabarskie są to bezbolesne obrzęki nietworzące dołków przy ucisku, najczęściej zlokalizowane na dłoniach, nadgarstkach i przedramionach, utrzymujące się od kilku godzin do kilku dni.