Choroba pasożytnicza przewodu pokarmowego wywoływana przez pierwotniaka Cryptosporidium parvum. Rezerwuarem pasożytów jest człowiek, a także ptaki (gołębie, drób), i ssaki (bydło, psy, koty). Źródłem zarażenia jest chory człowiek oraz zbiorniki wodne zanieczyszczone oocytami pasożyta. Do zarażenia może dojść również drogą inhalacyjną z unoszącym się kurzem. Człowiek zaraża się głównie przez spożycie zanieczyszczonego pokarmu lub wody, a także drogą zabrudzonych rąk (przeniesienie do jamy ustnej i połknięcie oocyt). Kryptosporydioza występuje na całym świecie, prewalencja sięga 10-15% populacji w krajach strefy klimatu gorącego charakteryzujących się niskim poziomem sanitarnym, i 1-5% w krajach wysoko uprzemysłowionych.

Obraz kliniczny: okres wylęgania wynosi 3-12 dni. Nasilenie objawów zależy od intensywności inwazji i sprawności układu immunologicznego pacjenta (ciężkie zarażenia oportunistyczne kryptosporydiozą u chorych na AIDS). Do głównych objawów należą wodnista biegunka (do 12 luźnych stolców na dobę), bóle brzucha, nudności i wymioty, stany podgorączkowe, utrata masy ciała, ogólne osłabienie. W przypadkach inwazji drogą oddechową pojawia się gorączka (ok. 39^0^C), kaszel i duszność.

Rozpoznanie: wykrycie oocyt C. parvum w kale, treści dwunastnicy, treści pobranej w czasie bronchoskopii (preparaty barwione metodą Ziehl-Neelsena, oglądane w mikroskopii świetlnej). W diagnostyce laboratoryjnej wykonywane są również badania immunoenzymatyczne (ELISA), za pomocą których wykrywa się w kale swoiste antygeny (koproantygeny) Cryptosporidium parvum. Paskowe testy immunochromatograficzne mają mniejsze znaczenie diagnostyczne ze względu na niską czułość, a w związku z tym niską wykrywalność zarażeń.

Leczenie: u osób bez zaburzeń odporności choroba trwa kilka dni i jest samoograniczająca (nie wymaga stosowania farmakoterapii). W przypadku uporczywych biegunek uzupełnia się niedobory wodno-elektrolitowe.

Zapobieganie: przestrzeganie podstawowych zasad higieny, częste mycie rąk, dokładne mycie warzyw i owoców, unikanie picia wody z niekontrolowanych źródeł, ochrona żywności i wody przed zanieczyszczeniem odchodami ludzkimi i zwierzęcymi (oocysty C. parvum są oporne na działanie większości środków dezynfekcyjnych, m. in. na chlorowanie wody).