Choroba pasożytnicza wywoływana przez świdrowca Trypanosoma cruzi, przenoszona na człowieka i zwierzęta przez pluskwiaki z podrodziny Triatominae, z rodzaju Triatoma, Rhodnius, Panstrongylus.

Choroba Chagasa występuje endemicznie w Ameryce Południowej i Środkowej (choruje kilkanaście milionów ludzi, co roku umiera około 50 tysięcy). Spotykana jest niemal wyłącznie na obszarach wiejskich. Najczęstszym rezerwuarem w naturalnym środowisku są oposy i pancerniki, rzadziej gryzonie, małpy oraz zwierzęta domowe. Do zarażenia dochodzi głównie przez dostanie się wydalin krwiopijnego pluskwiaka przez uszkodzoną skórę człowieka lub rzadziej przez jego ukąszenie, także spożycie pokarmów zanieczyszczonych wydalinami pluskwiaków, przetaczanie krwi osoby zarażonej, drogą wertykalną z zarażonej matki na płód oraz z mlekiem matki na niemowlę. Według danych WHO stopień zarażenia krwi świdrowcem Trypanosoma cruzi w bankach krwi państw Ameryki Środkowej jest wielokrotnie wyższy w porównaniu do zakażeń wirusami HIV, HBV i HCV.

Obraz kliniczny: mimo, że świdrowiec Trypanosoma cruzi należy do tego samego gatunku co świdrowce wywołujące trypanosomozę afrykańską, obraz kliniczny choroby jest odmienny. Okres wylęgania wynosi 8-10 dni w przypadku zarażenia przez pluskwiaki i 20-40 dni przy zarażeniu drogą przetaczania krwi. Choroba Chagasa przebiega w dwóch fazach. Pierwsza, ostra faza trwa 4-6 tygodni, po czym przechodzi w postać przewlekłą, która zazwyczaj trwa wiele lat, a nawet dziesięcioleci. W 70-90% przypadków zarażenie jest bezobjawowe. Jednak w 10-30% zarażeń rozwija się objawowa postać choroby, w przebiegu której dochodzi do uszkodzenia narządów wewnętrznych i w razie niepodjęcia leczenia do zgonu. W ostrej fazie choroby, w miejscu wniknięcia świdrowców z odchodami pluskwiaka przez uszkodzoną skórę lub w wyniku ukąszenia pluskwiaka powstaje niewielki obrzęk zapalny. Poza tym przebieg choroby jest zazwyczaj bezobjawowy. W części przypadków może wystąpić gorączka, powiększenie wątroby, śledziony, węzłów chłonnych i zapalenie mięśnia sercowego. W fazie przewlekłej choroba przechodzi w stadium bezobjawowe trwające latami, po czym u 10-30% zarażonych zaczynają pojawiać się objawy wynikające z uszkodzenia tkanki mezenchymalnej i zwojów nerwowych w narządach wewnętrznych, głównie w sercu, przełyku, pęcherzyku żółciowym i jelitach. Przypadki jednoczesnego zajęcia serca i układu pokarmowego zdarzają się rzadko. Zmiany w mięśniu sercowym stwierdza się u 20-30% objawowych zarażonych, w układzie pokarmowym – u 10%. Osoby chore cierpią również na demencję, która wynika z uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Choroba mięśnia sercowego objawia się zaburzeniami rytmu, bólem zamostkowym, dochodzi do kardiomiopatii oraz niewydolności krążenia. Zmiany w przewodzie pokarmowym prowadzące do poszerzenia przełyku (megaoesophagus) objawiają się dysfagią, niedożywieniem, ulewaniem pokarmu, niekiedy aspiracją treści żołądkowej do układu oddechowego, co może prowadzić do zachłystowego zapalenia płuc. Zaburzenia perystaltyki objawiające się zaparciami trwającymi wiele dni-tygodni związane są z patologicznym rozszerzeniem jelita grubego (megacolon).

Rozpoznanie: w ostrej fazie choroby we krwi obwodowej stwierdza się znaczną parazytemię (podstawą rozpoznania jest wykrycie trypomastigot świdrowców w mikroskopii świetlnej). W fazie przewlekłej podstawą jest obraz kliniczny, badania immunoenzymatyczne (wykrycie swoistych przeciwciał metodą ELISA) oraz izolacja materiału genetycznego pasożyta z materiału biologicznego pobranego od chorych (PCR).

Leczenie: w ostrej fazie choroby benznidazol 5-10 mg/kg mc na dobę w dwóch dawkach podzielonych przez 30-60 dni. W fazie przewlekłej leczenie objawowe: u chorych z zaburzeniami rytmu serca leki antyarytmiczne, elektrostymulacja; w kardiomiopatii i niewydolności krążenia brany jest pod uwagę przeszczep serca; w magaoesophagus i magacolon leczenie chirurgiczne.

Zapobieganie: niszczenie populacji pluskwiaków, poprawa warunków mieszkaniowych i sanitarnych w rejonach endemicznego występowania choroby, głównie w środowisku wiejskim; stosowanie repelentów i moskitier, odpowiednie noszenie ubrania (długie rękawy koszul i nogawki spodni); obowiązkowe badanie dawców krwi w kierunku zarażenia świdrowcami Trypanosoma cruzi.