Wąglik
Choroba zakaźna wywoływana przez gram-dodatnią laseczkę Bacillus anthracis. Rezerwuarem patogenów są zwierzęta roślinożerne (bydło, owce, kozy, świnie, wielbłądy). Źródłem zakażenia są zwierzęta chore oraz żywność i produkty od nich pochodzące (mięso, skóra, sierść). Wrotami zakażenia są uszkodzona skóra, układ oddechowy i pokarmowy. Wąglik wśród zwierząt występuje na całym świecie, zwłaszcza w rejonach o niskich standardach sanitarnych. U ludzi notowany jest sporadycznie, głównie u hodowców zwierząt i pracowników zatrudnionych w przetwórstwie produktów zwierzęcych.
Obraz kliniczny: okres wylęgania wynosi 1-14 dni (średnio 2-7 dni). U ludzi, w zależności od drogi wtargnięcia patogenu, choroba przebiega w postaci skórnej, płucnej lub żołądkowo-jelitowej. Najczęstszą jest postać skórna (95% przypadków). Do zakażenia dochodzi wówczas wskutek wniknięcia przetrwalników laseczki wąglika w miejscu przerwania ciągłości tkanek (otarcia naskórka, rany), gdzie początkowo pojawia się grudka przekształcająca się w pęcherzyk, a następnie w niebolesną krostę (średnicy 1-3 cm) ze strupem otoczonym pęcherzykami. Zmiana skórna najczęściej lokalizuje się na rękach (60%), głowie lub karku (30%). Jej gojenie trwa do 6 tygodni. Postać skórna nie powikłana posocznicą i poddana antybiotykoterapii nie stanowi zagrożenia dla zdrowia i życia. Do płucnej postaci wąglika dochodzi w wyniku inhalacji dużej ilości przetrwalników. Początkowo występuje ostra infekcja górnych dróg oddechowych trwająca 2-4 dni, która przechodzi w ciężką niewydolność oddechową z posocznicą, prowadzącą do zejścia śmiertelnego w ciągu zaledwie doby. Postać żołądkowo-jelitowa występuje sporadycznie, po spożyciu mięsa zanieczyszczonego przetrwalnikami. Pojawiają się nudności, wymioty, gorączka powyżej 40^0^C, bóle brzucha i krwawa biegunka. Rozwija się posocznica prowadząca do wstrząsu i zgonu, do którego może dojść w ciągu 2-5 dni od wystąpienia pierwszych objawów choroby. Śmiertelność w postaci żołądkowo-jelitowej sięga 25-60%.
Rozpoznanie: na podstawie obrazu klinicznego i diagnostyki laboratoryjnej (bezpośredni preparat z krwi lub zmian chorobowych barwiony metodą Grama i oglądany w mikroskopii świetlnej; posiew krwi, ropy, plwociny na agar z krwią i wybiórcze podłoże PLET; wykrywanie DNA Bacillus anthracis metodą PCR).
Leczenie: lekiem z wyboru jest penicylina, w przypadku uczulenia zaleca się stosowanie makrolidów, doksycykliny lub ciprofloksacyny.
Zapobieganie: palenie zwłok zwierząt padłych na wąglik i zakopywanie w wyznaczonych do tego miejscach z zachowaniem przepisów sanitarnych; szczepienia ochronne zwierząt zdrowych mających kontakt z chorymi osobnikami; szczepienia ochronne ludzi pracujących przy hodowli zwierząt i przetwórstwie produktów zwierzęcych (odporność krótkotrwała, szczepienie coroczne).