Choroba pasożytnicza przewodu pokarmowego wywoływana przez nicienia Strongyloides stercoralis (węgorek jelitowy). Rezerwuarem pasożytów jest człowiek, a źródłem zarażenia człowiek wydalający larwy z kałem. Do zarażenia może dojść przez kontakt z glebą zanieczyszczoną ludzkimi fekaliami (inwazyjne larwy wnikają czynnie przez skórę) lub też możliwa jest autoinwazja pasożytów namnażających się w organizmie żywiciela (autoendoinwazja: larwy filariopodobne nie wydostają się na zewnątrz z kałem osoby zarażonej, tylko przez ścianę jelita ponownie dokonują inwazji u tego samego żywiciela; autoegzoinwazja: larwy rabditoidalne podczas wydalania przekształcają się w inwazyjne formy filariopodobne i przez skórę okolic odbytu i pośladków czynnie wnikają do organizmu żywiciela. Zarażenia szerzące się w ww. sposób mogą utrzymywać się latami). Zaraźliwość utrzymuje się przez cały czas przebywania żywych samic w jelitach. Węgorczyca występuje kosmopolitycznie, zwłaszcza w rejonach subtropikalnych i tropikalnych charakteryzujących się niskimi standardami sanitarnymi (liczbę zarażonych na świecie szacuje się na 30-100 milionów). W klimacie umiarkowanym przypadki zarażeń są notowane w środowiskach zamkniętych (więzienia, jednostki wojskowe) oraz na obszarach, gdzie nie są przestrzegane zasady ochrony sanitarno-higienicznej gleby przed zanieczyszczeniami odchodami ludzkimi (fekalia są wykorzystywane jako nawóz na polach uprawnych) oraz higiena osobista i higiena pracy. W Polsce rejonem endemicznego występowania strongyloidozy jest południowo-wschodnia część kraju. Badania koproskopowe ludności na Podkarpaciu w latach 70. XX wieku potwierdziły istnienie endemicznych ognisk węgorczycy (wskaźnik zarażeń był dwukrotnie wyższy u mężczyzn niż u kobiet). Brak masowych badań ludności w kierunku wykrycia ognisk węgorka jelitowego w ostatnich dekadach nie pozwala na rzeczywisty obraz ekstensywności inwazji pasożyta na terenie naszego kraju.

Obraz kliniczny: okres od zarażenia do pojawienia się larw w kale wynosi 30 dni. Choroba może przebiegać bezobjawowo, możliwe są również zarażenia objawowe od łagodnego do ciężkiego przebiegu (szczególnie u osób z upośledzoną odpornością). Zazwyczaj obserwowane objawy chorobowe dotyczą układu pokarmowego, oddechowego i skóry. W okresie przechodzenia larw inwazyjnych przez skórę może pojawiać się swędzenie i zaczerwienienie.

W czasie przechodzenia larw przez płuca występuje kaszel, gorączka, zespół Löfflera (nacieki z komórek eozynochłonnych w płucach oraz wysoka eozynofilia we krwi), jak również stany zapalne charakterystyczne dla zapalenia oskrzeli i/lub płuc. Najczęściej występuje postać jelitowa choroby charakteryzująca się biegunką, której intensywność i częstotliwość zależy od stopnia inwazji. Mogą jej towarzyszyć bóle nadbrzusza, wymioty, brak apetytu, naprzemiennie zaparcia. Inwazje o niewielkim nasileniu przebiegają zazwyczaj bezobjawowo.

Rozpoznanie: 3-krotne badanie kału w mikroskopii świetlnej wykonywane w odstępach 2-3 dniowych kilkoma metodami (rozmaz bezpośredni, metody zagęszczające, np. flotacja) w poszukiwaniu larw rabditoidalnych pasożyta. Larwy można również wykryć w treści dwunastniczej, a także w plwocinie, w okresie przechodzenia postaci inwazyjnych przez płuca. Węgorek jelitowy występuje w formie pasożytniczej odbywającej cykl rozwojowy w organizmie żywiciela (człowieka) lub w formie wolno żyjącej przechodzącej cykl rozwojowy w środowisku zewnętrznym. Dorosłe samice mają wymiary 2,5 x 0,5 mm, samce są mniejsze i wcześnie opuszczają układ pokarmowy żywiciela. Inwazyjne samice dojrzewają w jelicie cienkim, gdzie składają jaja, z których rozwijają się męskie i żeńskie larwy rabditoidalne. Te z kolei mogą być wydalane z kałem kontynuując zewnętrzny cykl rozwojowy (z larw rabditoidalnych rozwijają się wolno żyjące osobniki dorosłe lub inwazyjne larwy filariopodobne) lub też przejść w filariopodobną postać inwazyjną w organizmie żywiciela.

Leczenie: iwermektyna tabl. 200 μg/kg mc przez 1-2 dni lub albendazol tabl. w dawce 2 x 400 mg dziennie przez 5-7 dni. Niezbędne jest wykonanie kontrolnego badania parazytologicznego kału po 4 tygodniach od zastosowanego leczenia, celem potwierdzenia jego skuteczności.

Zapobieganie: przestrzeganie zasad higieny osobistej, ochrona sanitarna gleby przed zanieczyszczeniem odchodami ludzkimi, noszenie obuwia i rękawic ochronnych przy pracach ziemnych i na terenach zagrożonych inwazją larw Strongyloides stercoralis.