Antarktyda jest kontynentem położonym na półkuli południowej, wchodzącym w skład Antarktyki.

Antarktyka to część globu ziemskiego o łącznej powierzchni 52,2 mln km², która obejmuje kontynent Antarktydę (14 mln km²) oraz otaczający ją Ocean Południowy i położone na nim wyspy, w tym: - Szetlandy Południowe (położony 120 km od wybrzeży Antarktydy /Półwyspu Antarktycznego/ archipelag kilkunastu wysp o pow. 3687 km²; największą z nich jest Wyspa Króla Jerzego, na której znajdują się stacje badawcze 9 krajów, w tym Polska Stacja Arktyczna im. Henryka Arctowskiego); - Orkady Południowe (archipelag wysp o pow. 622 km² położonych na płn.-wsch. od Szetlandów Południowych i Półwyspu Antarktycznego; na wyspie Laurie znajduje się argentyńska stacja Orcadas, na wyspie Signy – brytyjska stacja Signy).

Uznawaną granicą Antarktyki jest równoleżnik 60°S. Antarktyka nie ma rdzennych mieszkańców, działalność człowieka sprowadza się do połowów, badań naukowych (polarne stacje badawcze) i turystyki. Podczas najmroźniejszych miesięcy od czerwca do sierpnia, temperatura na środkowym płaskowyżu Antarktydy wynosi zazwyczaj od – 45°C do -70°C (rekordową temperaturę –89°C odnotowano w 1983 r. w rosyjskiej stacji polarnej Wostok. W cieplejszej porze, od grudnia do lutego (uznawanej za okres letni), temperatura rośnie i osiąga od -40°C do -15°C. W ww. okresie na obrzeżach kontynentu (australijska stacja Davis i francuska stacja Dumont d'Urville) temperatury w ciągu dnia są najczęściej dodatnie. Centralną część Antarktyki stanowi południowy biegun geograficzny (90°00' szer. geogr. płd.; 0°00` dł. geogr. wsch.) położony na płaskowyżu lodowym na wysokości 2830 m n.p.m. (mieści się tu amerykańska stacja badawcza Amundsen-Scott).

Główną bazą wypadową dla turystów udających się na Antarktydę jest Ushuaia na Ziemi Ognistej w Argentynie. Ze względu na skrajne warunki panujące na kontynencie podczas długiej nocy polarnej, ruch turystyczny jest utrzymywany zazwyczaj od grudnia do lutego. Są to głównie wycieczki na Szetlandy Południowe (Deception Island) i Orkady Południowe (Laurie Island, Signy Island), jak również na obszary Półwyspu Antarktycznego położone poza kołem podbiegunowym (argentyńska stacja Esperanza).

Ukształtowanie powierzchni. Linię brzegową Antarktydy (długość ok. 30 tys. km) tworzy krawędź lądolodu i czoła lodowców, tylko na niewielkich odcinkach (ok. 1 tys. km) odsłania się podłoże skalne. Przewężenie kontynentu między Morzem Rossa a Morzem Weddella dzieli kontynent na 2 części: większą ( ok. 10 mln km²), bardziej zwartą, położoną prawie w całości na półkuli wschodniej Antarktydę Wschodnią i mniejszą silnie rozczłonkowaną Antarktydę Zachodnią. Poszczególne obszary Antarktydy zostały nazwane Ziemiami: Coatsów, Królowej Maud, Enderby, MacRobertsona, Księżniczki Elżbiety, Wilkesa, Wiktorii, Marii Byrd, Ellswortha. W środkowej części Antarktydy rozciągają się płaskowyże, 99,5% powierzchni kontynentu pokrywa lądolód, resztę zajmują pasma górskie, nunataki oraz tzw. oazy. Lądolód tworzy jednolitą czaszę lodową w Antarktydzie Wschodniej, gdzie w znacznej części spoczywa na podłożu skalnym rozciągającym się mniej więcej na poziomie morza; maksymalna głębokość lądolądu dochodzi do 4800 m (w pobliżu stacji Wostok). W Antarktydzie Zachodniej lądolód wypełnia liczne obniżenia podłoża skalnego i głębokie depresje (25% tej części Antarktydy leży 1000 m p.p.m., najniżej 2555 m p.p.m.). Średnia wysokość powierzchni czaszy lodowej wynosi 2040 m, co sprawia, że Antarktyda jest najbardziej wyniesionym kontynentem świata; najwyższy punkt czaszy (4010 m n.p.m.) leży na płaskowyżu w pobliżu rosyjskiej stacji naukowej. Lądolód Antarktydy podlega ruchowi; wyodrębnione w jego masie strumienie lodowe płyną od środka czaszy lodowej ku wybrzeżom; strefa brzeżna Antarktydy przypomina nieco krajobraz alpejski; strumienie lodowe wypełniają każde większe zagłębienie jęzorem lodowcowym. Średnia prędkość spływu lodu z kontynentu wynosi 200 m w ciągu roku, maksymalna do 2000 m rocznie. Z kontynentalną powłoką lodową są związane lodowce szelfowe, które częściowo pokrywają większość powierzchni mórz przybrzeżnych Antarktydy; największe z nich to lodowce Rossa, Filchnera, Ameryʼego, Zachodni, Shackletona, Getza, Jerzego VI, Larsena. Z lodowców szelfowych, głównie na skutek pływów morskich, odłamują się góry lodowe (11% objętości wszystkich gór lodowych Ziemi). Skaliste grzbiety górskie w Antarktydzie Wschodniej występują głównie na Ziemi Królowej Maud i wzdłuż wschodniego wybrzeża Morza Rossa (Góra Kirkpatricka, 4530 m n.p.m.); w Antarktydzie Zachodniej wznosi się najwyższe pasmo górskie Antarktydy – Góry Ellswortha, z najwyższym szczytem kontynentu – Masyw Vinsona 4892 m n.p.m. Niewielkie obszary Antarktydy nie pokryte lodem są zwane oazami (są to jeziora odmarzające w lecie i krótkie strumienie).

Klimat. Głównym czynnikiem kształtującym klimat na Antarktydzie jest wiatr. Przy bezwietrznej pogodzie suche powietrze powoduje, że odczuwalna temperatura jest wyższa od wskazywanej przez termometry. Wystarczy jednak, że zerwie się wiatr, a wraz z nim wzmaga się odczucie zimna. Tworzące się wewnątrz kontynentu wiatry stokowe mają na ogół umiarkowaną prędkość (10-20 km/godz.), jednak sunąc po pokrywie lodowej docierają w rejony wybrzeża z prędkością 30-70 km/godz., a niekiedy mogą osiągnąć zawrotne wartości (w czerwcu 1977 r. w bazie Dumont d'Urville zanotowano 324 km/godz.). Wiatry stokowe występują przez cały rok, jednak w grudniu i styczniu są słabsze i pojawiają rzadziej. W Dumont d'Urville w styczniu jest średnio 7, natomiast w sierpniu 14 dni z wiatrem (wówczas jego prędkość przekracza 100/km/godz.). Opady atmosferyczne występują rzadko, zazwyczaj w postaci kryształków lodu, rzadziej płatków śniegu (w połączeniu z wiatrem mogą ograniczyć widoczność do kilku metrów, a nawet do zera).