Ukształtowanie powierzchni. Litwa jest krajem nizinnym; średnia wysokość 99 m n.p.m., najwyższe wzniesienie Józefowa Góra ma wysokość 294 m n.p.m. (na Wyżynie Miednickiej). Wzdłuż wybrzeża (długość 99 km) ciągnie się Nizina Nadmorska (szerokość 15-20 km). Na wysokości 2-5 m znajduje się stale powiększająca się delta Niemna, w połowie w obwodzie kaliningradzkim Rosji, tak jak południowa część Mierzei Kurońskiej, oddzielającej Zalew Kuroński od otwartego morza. Mierzeja jest zbudowana z piasków usypanych przez wiatr w wysokie wydmy ruchome. Na północy Mierzeję Kurońską oddziela od Kłajpedy cieśnina o szerokości 400 m. Nizina Nadmorska przechodzi w Wysoczyznę Żmudzką. Charakterystyczne są dla niej płaskie wzgórza, a między nimi na wysokości 100-130 m n.p.m. równiny. Najwyższymi wzniesieniami są wzgórza morenowe Miedwegoła (235 m n.p.m.) i Szatria (229 m n.p.m.). W pobliżu miasta Szkudy leży przywleczony przez lodowiec ze Skandynawii największy na Litwie głaz narzutowy puntukas (długość 13 m, szerokość 6,5 m, wysokość 4 m). Na wschód od Wysoczyzny Żmudzkiej rozciąga się nizina Środkowolitewska; na północy Równina Muszy-Niemenka; na południu Równina Niewiaży, obniżająca się na zachodzie ku Równinie Dolnoniemeńskiej. Nad Niemnem występują liczne ozy (długość od 0,5 km do 1 km). Na południu i wschodzie Litwy ciągnie się Pojezierze Wileńskie rozdzielone dolinami Niemna i jego dopływu Wilii na trzy oddzielne wzniesienia: Sudawskie, Dzukijskie i Auksztockie, zwane Wileńskim. W granicach Litwy także skraj Pojezierza Święciańsko-Narockiego (zaliczanego do Pojezierza Białoruskiego). Wyżyna Miednicka (z najwyższym szczytem kraju) przy granicy z Białorusią stanowi część Garbu Oszmiańskiego. Litwa jest krajem ubogim w surowce mineralne. Duże znaczenie mają źródła lecznicze w Druskiennikach, Brisztanach i w Łukinach koło Birż.

Klimat. Na Litwie panuje klimat umiarkowany ciepły przejściowy między morskim a kontynentalnym, kształtuje się pod wpływem atlantyckich i kontynentalnych oraz arktycznych mas powietrza (jesienią i wiosną sprowadzają przymrozki). Wpływ Morza Bałtyckiego ogranicza się do 50 km od brzegu. Temperatura maksymalna w styczniu od -1°C nad morzem do -3°C na wschodzie, w lipcu odpowiednio od 20°C (wyjątkowo 33°C) do 23°C (37°C); minimalna od -5°C (skrajnie -33°C) do -9°C (-43°C) i od 14°C do 11°C. Roczna suma opadów od ok. 500 mm na nizinach do 600-800 mm na zachodnich stokach Wysoczyzny Żmudzkiej; opady całoroczne, na wybrzeżu więcej w październiku, na pozostałym obszarze w sierpniu.

Wody. Gęsta sieć rzeczna, średnio przypada 0,6 km rzek na 1 km2. Wszystkie rzeki (722 o długości ponad 10 km, 22 ponad 100 km) uchodzą do Morza Bałtyckiego. Główną rzeką jest Niemen (długość 475 km na Litwie), którego dorzecze zajmuje 71,5% powierzchni kraju. W granicach Litwy Niemen przyjmuje 12 większych dopływów, a przy ujściu tworzy deltę. W odległości 48 km od Zalewu Kurońskiego rzeka rozdziela się na dwie odnogi: Runge i Gilia; Runge 13 km od ujścia rozdziela się na Skirite i Atmata, a od tej ostatniej oddziela się Paskalne. Największymi dopływami Niemna są Wilia (długość na Litwie 235 km) z dopływami: Święta i Żejmiana, Niewiaża, Dubisa, Szeszupa i Mereczanka. Wilia, podobnie jak Niemen, bierze początek w okolicy Mińska na Białorusi. Pozostała część Litwy należy do dorzecza Lelupy (13,4%), Windawy (8%), Dźwiny (2,9%) oraz Pregoły (0,1%); na dorzecza mniejszych rzek, uchodzących bezpośrednio do morza (m.in. Danè) przypada 4,1% powierzchni kraju. Rzeki mają charakter nizinny, jedynie spływające z Wysoczyzny Żmudzkiej i Pojezierza Wileńskiego mają spadki od 2 do 5 m. Jeziora zajmują 1,5% powierzchni kraju (880 km²), przy czym 2830 jezior ma powierzchnię ponad 0,5 ha, a 1500 poniżej 0,5 ha. 80 % jezior znajduje się na Pojezierzu Wileńskim (najwięcej w rejonie Ignaliny, także liczne w rejonach Molety i Jeziorosów), a 10% na Wysoczyźnie Żmudzkiej. Największym jeziorem jest Dryświaty (powierzchnia 44,8 km² i głębokości 33 m); najdłuższe Asveja (Dubienki) ma długość 30 km, a najgłębszym jest Metele (46,6 m). Na południu grupa kilku jezior, największe Duś (23,3 km² i głębokość 31,2 m). Przy ujściu Niemna przybrzeżne jezioro Kroku Lanka. Dawniej na Litwie występowały liczne bagna, obecnie wiele z nich zostało osuszonych.