Ukształtowanie powierzchni. Kraj górzysto-wyżynny (średnia wysokość 478 m n.p.m.); najwyższy szczyt – Gerlach (2655 m n.p.m.) w Tatrach, najniższy – poziom wód rzeki Bodrog na granicy z Węgrami (94 m n.p.m.). Tereny nizinne (94-300 m n.p.m.) zajmują 41% powierzchni Słowacji, wyżyny (wysokość 301-750 m n.p.m.) – 45%, góry (wys. 751-1500 m n.p.m.) – 13%, wysokie góry (wysokość 1501-2655 m n.p.m.) – 1%. Większą część kraju zajmuje rozciągający się od południowego zachodu na północny wschód łuk Karpat Zachodnich, utworzony przez kilka stref o różnej budowie geologicznej i zróżnicowanym ukształtowaniu powierzchni; na północnym wschodzie fragment Karpat Wschodnich, na południu i południowym wschodzie niziny: Mała Nizina Naddunajska i Nizina Wschodniosłowacka (części Niziny Środkowodunajskiej). W budowie geologicznej Karpat Zachodnich można wyróżnić 3 wyraźne pasy: Zewnętrzne, Centralne i Wewnętrzne Karpaty Zachodnie. Zewnętrzne Karpaty Zachodnie tworzą na zachodzie (wzdłuż granicy z Czechami) Białe Karpaty, dalej na północy – Jaworniki i przy granicy z Polską – Beskid Żywiecki; pas ten przechodzi na stronę polską i dalej na wschodzie powraca do Słowacji w postaci Gór Czerchowskich, poza którymi rozciągają się rozległe wyżyny: Ondawska i Užská – zaliczane już do Karpat Wschodnich. W polskiej klasyfikacji Wyżyna Ondawska, czyli południowe przedłużenie Beskidu Niskiego, jest zaliczana do Karpat Zachodnich. Centralne Karpaty Zachodnie składają się z dwóch ciągów grup i masywów górskich, z charakterystycznymi trzonami krystalicznymi, oraz śródgórskich kotlin tektonicznych, połączonych przełomowymi odcinkami dolin rzecznych. W północnym ciągu zewnętrznym wyróżniają się: Małe Karpaty, Łańcuch Małofatrzański (Góry Inowieckie, Góry Strażowskie, Mała Fatra) i Łańcuch Tatrzański (Tatry, Góry Choczańskie). Ciąg południowy tworzą: Łańcuch Wielkotatrzański (Ptacznik, Góry Kremnickie, Wielka Fatra) i Niżne Tatry; dzielą je liczne kotliny, m.in.: Nitrzańska, Turczańska, Liptowska oraz Popradzka i Hornadzka, które w niektórych klasyfikacjach fizyczno-geograficznych są połączone w jedną Kotlinę Spiską, zamkniętą od północnego wschodu i wschodu Górami Lewockimi i Braniskiem. Najwyższe z pasm, Tatry, cechują się rzeźbą alpejską; formy polodowcowe występują na większą skalę także w Niżnych Tatrach i Małej Fatrze. Wewnętrzne Karpaty Zachodnie tworzy szereg pasm górskich, z których rozleglejsze i najwyższe są Rudawy Słowackie: w ich zachodnią część wcina się dolina Hronu (tzw. Bruzda Hronu). W południowej części Wewnętrznych Karpat Zachodnich, wzdłuż granicy z Węgrami, rozciągają się kotliny: Ipolska i Rimawska, łączone niekiedy w Kotlinę Południowosłowacką; na południowy wschód od Rudaw Słowackich znajduje się Kras Słowacki, a na wschód – Kotlina Koszycka zamknięta od wschodu Górami Slańskimi (słowacka cześć Gór Slańsko-Tokajskich); na wschodzie Słowacji wyróżnia się izolowany masyw Wyhorlatu, zaliczany już do Karpat Wschodnich.

Klimat. Znaczne oddalenie od Atlantyku i urozmaicona wysokość sprawiają że cechy klimatu Słowacji są zróżnicowane. Panuje klimat umiarkowany ciepły pośredni między morskim a kontynentalnym; w Karpatach – górski. Na wysokości do 200 m n.p.m. temperatura maksymalna od 0-2°C w styczniu do 27°C w lipcu, minimalna odpowiednio od -5°C do 14-15°C; powyżej 600 m n.p.m. odpowiednio od -1°C do 19-23°C i od -9°C do 9-11°C; wyżej znacznie chłodniej. Roczna suma opadów od 500-700 mm w niższych partiach do 900-2100 mm na wysokości 1000-2000 m n.p.m., na Łomnicy (2633 m n.p.m.) – 1670 mm; większość opadów od maja do sierpnia-września; zimą pada śnieg, tworzy się pokrywa śnieżna, której trwałość wzrasta wraz z wysokością i ku wschodowi: od 35 do 55 dni na wysokości 200 m n.p.m., od 125 do 140 dni na wysokości 1000 m n.p.m., ponad 180 dni – powyżej 1500 m n.p.m.

Wody. Prawie 96% powierzchni kraju należy do zlewiska Morza Czarnego, a jedynie niewielki obszar na północy, odwadniany przez Dunajec i Poprad, stanowi część zlewiska Morza Bałtyckiego. Całkowita długość sieci rzecznej wynosi 50 tys. km; rzeki mają charakter górski (z wyjątkiem dolnych odcinków ujściowych i Dunaju); wysoki stan wód występuje na wiosnę, niski w lecie. Największe rzeki płyną przez zachodnią i południowo-zachodnią część kraju i są lewymi dopływami Dunaju: Wag z Nitrą, Hron i Ipola; południowo-wschodnią i wschodnią część Słowacji odwadniają prawe dopływy Cisy: Sajó (z Hornádem) oraz Bodrog powstały z połączenia Ondawy i Latoricy z Laborcem. Rzeki spływające z Karpat usypały rozległe stożki napływowe. Dunaj przepływa część południowo-zachodnią Słowacji na odcinku o długości 172 km (z czego 150 km po granicy z Węgrami); w dolinie wyraźne tarasy rzeczne. W Słowacji niewiele jest naturalnych jezior, są to głównie górskie jeziora polodowcowe w Tatrach (ok. 100 o łącznej powierzchni ok. 300 ha), największe: Wielki Hińczowy Staw, Szczyrbskie Jezioro. Poza Tarami na uwagę zasługują: kraterowe jezioro Morské oko w masywie Wyhorlat oraz niewielkie, zaporowe jeziora Jezerské i Osturňanské w pasmie Magury Spiskiej, powstałe po przegrodzeniu doliny osuwiskiem. W Słowacji utworzono kilkanaście sztucznych jezior zaporowych, wykorzystywanych dla celów energetycznych, przeciwpowodziowych, a także rekreacyjnych; największymi są: Gabčikovo (na Dunaju), Jezioro Orawskie (na Orawie), Zemplínska širava (na rzece Čierna voda – dorzecze Laborca), Liptovská Mara (na Wagu), Domaša (na Ondawie), Koralʼova (na Wagu).