Ukształtowanie powierzchni. Słowenia jest krajem wyżynno-górzystym, 47,7% powierzchni kraju leży na wysokości powyżej 500 m n.p.m., a tylko 7,4% powierzchni zajmują niziny (0-200 m n.p.m.); średnia wysokość 557 m n.p.m. W północnej i północno-zachodniej części kraju rozciągają się pasma górskie Alp Wschodnich, Alpy Julijskie z najwyższym szczytem Słowenii – Triglavem, 2864 m n.p.m. oraz Alpy Kamnickie i położone najbardziej na wschód niższe pasma: Pohorje (Črni vrh, 1543 m n.p.m.) i Kozjak (996 m n.p.m.), które w środkowej Słowenii przechodzą bez wyraźnej granicy w zajmujące południową część kraju Góry Dynarskie (Snežnik, 1796 m n.p.m.); ich częścią jest leżący w południowo-zachodniej Słowenii słynny klasyczny region krasowy Kras. Wschodni skraj Słowenii znajduje się na Nizinie Środkowodunajskiej; niziny zajmują wąski pas wybrzeża Morza Adriatyckiego (w regionie Primorje), okolice Lublany i doliny większych rzek. Kraj leży w śródziemnomorskiej strefie wstrząsów sejsmicznych. Około 45% powierzchni Słowenii stanowią obszary krasowe zbudowane z mezozoicznych wapieni. W północno-zachodniej części występuje kras alpejski, w części południowo-zachodniej i południowej – kras dynarski. W Słowenii jest zarejestrowanych ponad 7600 jaskiń, w tym najdłuższa Postojna. Wiele jest jaskiń o rozwinięciu pionowym, głównie w masywie Vrh Kanin w Alpach Julijskich; najgłębsze: Abisso Čehi 2 (głębokość 1533 m), Črnelsko brezno (głębokość 1240 m), Vandima (głębokość 1182 m); w Vrh Kanin są także dwie z najgłębszych jaskiniowych studni świata: Vrtiglavica Vertigo (głębokość 643 m) i Brezno pod Velbom (głębokość 501 m). Liczne jaskinie lodowe, m.in. Velika ledenica v Paradani (głębokość 382 m). Jaskinie Słowenii należą do najbogatszych w świecie pod względem liczby żyjących w nich zwierząt; znaleziono w nich m.in. ok. 120 gatunków stygobiontów (fauny żyjącej w wodach jaskiniowych) i ponad 180 gatunków troglobiontów, w tym 138 gatunków chrząszczy i 44 gatunki ślimaków; najciekawszym mieszkańcem jaskiń jest odmieniec jaskiniowy. Obszary krasowe i jaskinie Słowenii miały niezwykle ważne znaczenie w dziejach rozwoju speleologii i poznania zjawisk krasowych. Kilkanaście jaskiń udostępniono turystom; najbardziej znane to: Postojna i Jaskinia Szkocjańska oraz Planinska Jama, Predjamska Jama, Križna Jama, Zupanova i Vilenica (pierwsza w świecie jaskinia udostępniona do zwiedzania w 1633 r.).

Klimat. Klimat pośredni między morskim a kontynentalnym; na południowym zachodzie podzwrotnikowy, na wschodzie umiarkowany ciepły; w Karawankach i Alpach Julijskich górski. Temperatura maksymalna w styczniu od 7°C do 2-3°C, minimalna od 3°C do -5°C (na wschodzie skrajnie spada do -28°C); w lipcu odpowiednio od 26°C do 28°C i od 14°C do 20°C; wiosną i jesienią ku północnemu wschodowi często wędrują niże, które są przyczyną większych opadów; roczna suma opadów od 900-1000 mm na wybrzeżu do 2400 mm w górach; zimą pada śnieg (poza wybrzeżem), w Alpach także latem; często wieją feny; zimą znad gór w kierunku morza – zimny, suchy i porywisty wiatr bora.

Wody. Słowenia jest zasobna w wody powierzchniowe; prawie cały obszar należy (poprzez Dunaj) do zlewiska Morza Czarnego; zachodni skraj (głównie dorzecze Soczy) – do zlewiska Morza Adriatyckiego. Najdłuższą rzeka jest, wypływająca z Alp Julijskich, Sawa (221 km w Słowenii), która wraz z dopływami (głównie Savinja 102 km i Krka 94 km) odwadnia ponad 1/2 terytorium kraju. Przez północno-wschodnią i wschodnią część Słowenii przepływa Drawa i Mura. Niewiele naturalnych jezior, największe – krasowe Cerkniško jezero (powierzchnia 24 km²; latem wysycha w znacznej części), ponadto alpejskie jeziora polodowcowe: Bohinjsko jezero (3,2 km²), Bledjsko jezero (Bled, 1,4 km²) i małe Jeziora Triglawskie. Sztuczne jeziora zaporowe, wykorzystywane w hydroenergetyce, znajdują się na Drawie: Ptujsko jezero (3,5 km²), Vuhred (2,4 km²), Mariborsko jezero (2,4 km²), mniejsze na Sawie: Zbiljsko jezero (0,7 km²), Moste (0,7 km²). Na obszarach krasowych występują liczne, podziemne rzeki, tzw. ponornice. Udokumentowano 78 źródeł wód mineralnych, m.in. termalnych.