Szwecja jest największym państwem skandynawskim; ok. 15% jej obszaru leży poza kołem podbiegunowym. Terytorium Szwecji charakteryzuje znaczna rozciągłość południkowa. Punktem najdalej wysuniętym ku północy jest Treriksröset (69°04´N) ku południowi Smygehuk (55°20´N), natomiast punktem najdalej wysuniętym ku zachodowi jest Stora Drammen, wysepka położona we wschodniej części Skagerraku (10°58´E), ku wschodowi zaś – Kataja (24°10´E), wysepka w północnej części Zatoki Botnickiej, u ujścia Torneälven. Wybrzeża Szwecji są silnie rozczłonkowane, typu skjerowego, z licznymi wyspami. Długość linii brzegowej wynosi 3290 km, natomiast całkowita długość wybrzeży uwzględniająca wszystkie wyspy przekracza 45 tys. km. Powierzchniowy udział wysp w ogólnej powierzchni kraju wynosi 2,6%. Największe z nich to Gotlandia w środkowej części Morza Bałtyckiego (3,0 tys. km²) oraz Olandia (1,3 tys. km²) u wschodnich wybrzeży Götalandu; poza nimi jeszcze 6 wysp ma powierzchnię ponad 100 km2: Orust (345,6 km²), Hisingen (198,8 km²), Värmodö (181,4 km²), Tjörn (147,5 km²), Väddö och Björkö (127,9 km²), Fårö (113,3 km²). Obszar Szwecji dzieli się na regiony geograficzno-historyczne: górzysto-wyżynny Norrland na północy, wyżynno-nizinny Svealand w części środkowopołudniowej, nizinny Götaland oraz Skania (zajmująca półwysep Skania) na południu kraju.

Ukształtowanie powierzchni. Szwecja jest krajem o przewadze wyżyn. Tereny położone poniżej 100 m n.p.m. stanowią 25,6% powierzchni kraju, obszary powyżej 1000 m n.p.m. – 2,6%, obszary górskie powyżej 1500 m n.p.m. – zaledwie 0,3%. Góry, noszące nazwę Gór Skandynawskich, ciągną się z północnego wschodu ku południowemu zachodowi wzdłuż granicy z Norwegią. Najwyższym szczytem Szwecji jest Kebnekaise (2111 m n.p.m.). W kierunku wschodnim Góry Skandynawskie przechodzą w Wyżynę Północnoszwedzką, leżącą na wysokości 400-700 m n.p.m. W południowej części kraju rozciąga się Wyżyna Południowoszwedzka (wysokość do 378 m n.p.m.). Wyżyny te rozdziela Pojezierze Środkowoszwedzkie z wielkimi jeziorami tektoniczno-polodowcowymi (Wener, Wetter i Melar). Wzdłuż południowych i wschodnich wybrzeży rozciągają się niziny nadmorskie, m.in. Halland nad Kattegatem, Kalmarska nad środkową częścią Morza Bałtyckiego oraz Pobrzeże Zachodniobotnickie (nad Zatoką Botnicką). Nizinny charakter mają również Gotlandia i Olandia. Krajobraz Szwecji charakteryzują liczne formy polodowcowe. Po ustąpieniu lądolodu na terenie Szwecji w wyniku ruchów izostatycznych nastąpiło podnoszenie się lądu. Proces ten trwa do czasów obecnych i najlepiej jest widoczny na wybrzeżu Zatoki Botnickiej, gdzie pomiędzy miastami Luleå a Umeå osiąga wartość 1 cm rocznie. Dalej na południe zjawisko izostazji jest mniej widoczne – w okolicach Sztokholmu wynosi ok. 0,4 cm na rok, a w okolicach Göteborga ok. 0,2 cm rocznie.

Klimat. W klimacie Szwecji silnie zaznacza się rozciągłość południkowa i osłonięcie przez Góry Skandynawskie północnej części kraju od wpływów Oceanu Atlantyckiego; w części środkowej, gdzie góry są niższe, wpływem oceanu jest objęty region Jämtland. Na nizinach i wyżynach Smälandu na południu, zaznacza się zarówno wpływ oceanu i Morza Bałtyckiego, jak i Europy kontynentalnej. Oddziaływanie Zatoki Botnickiej silniejsze jest w lecie niż w zimie. W Szwecji panuje klimat umiarkowany przejściowy i pośredni między morskim a kontynentalnym, na północ od 60oN chłodny, na południe – ciepły, w wyższych partiach Gór Skandynawskich odmiana górska. W cyrkulacji atmosferycznej przez cały rok panują wiatry zachodnie (napływa przetransformowane powietrze atlantyckie), choć okresowo panuje cyrkulacja południkowa, która jest przyczyną występowania pogody chłodnej (napływ powietrza arktycznego z północy i polarnego kontynentalnego z północnego wschodu i wschodu) i ciepłej ( napływ powietrza z południa). Poza kołem podbiegunowym temperatura maksymalna od -11°C w styczniu do 17°C w lipcu; temperatura minimalna odpowiednio od -21°C do 8°C; w szerokości geograficznej 60-65oN temperatura maksymalna od -8°C w styczniu do 20°C w lipcu, minimalna od -19°C do 11°C; na południe od 60oN temperatura maksymalna w styczniu od 1°C na wybrzeżu Kattegatu i na Gotlandii do -2°C w pozostałej części kraju, temperatura minimalna odpowiednio od -5°C do -8°C. W lecie temperatura jest mniej zróżnicowana: temperatura maksymalna w lipcu 20-22°C, minimalna 11-13°C. Opady są zróżnicowane, maleją z zachodu ku wschodowi i południowi; najwięcej spada w górach północnego Norrlandu – roczna suma opadów 1400-1600 mm, a w rejonie masywu Sarek – 2000 mm. W pozostałej części kraju od 300-500 mm na skrajnej północy do 700-800 mm nad Kattegatem. W zimie zwykle pada śnieg, jedynie na południowym wybrzeżu deszcz lub deszcz ze śniegiem. Pokrywa śnieżna na północy zalega od września do przełomu maja i czerwca, w południowym Norrlandzie od listopada do kwietnia; na południu kraju, z powodu częstych odwilży, jest krótkotrwała.

Wody. Szwecja należy do najbardziej zasobnych w wody lądowe państw Europy. Wody wewnętrzne zajmują ponad 39 tys. km², co stanowi 8,7% powierzchni kraju. Blisko 85% obszaru Szwecji należy do zlewiska właściwej części Morza Bałtyckiego, pozostała część ma odpływ do Skagerraku i Kattegatu. Sieć rzeczną charakteryzuje duża gęstość. Rzeki o dużych spadkach są zasobne w wodę na całej długości, ale są jednocześnie stosunkowo krótkie. Najdłuższą jest Klarälven (wypływa z Norwegii, uchodzi do jeziora Wener); inne większe rzeki: Muonio z Torneälven – rzeka graniczna z Finlandią, Dalälven i Umeälven. Śnieżno-deszczowe zasilanie rzek sprawia, że stany najwyższe wód notuje się w miesiącach letnich. Duża zasobność rzek w wodę jest wykorzystywana do celów energetycznych oraz spławu drewna. Z uwagi na ciągły proces podnoszenia się lądu, rzeki, erodując w głąb, wykształciły liczne progi i wodospady. Jeziora (ponad 100 tysięcy) są bardzo istotnym elementem krajobrazu Szwecji; większość z nich jest pochodzenia tektoniczno-polodowcowego lub polodowcowego; największe są położone na Pojezierzu Środkowoszwedzkim: Wener (5,6 tys. km²), Wetter (1,9 tys. km²), Melar i Hjälmaren. Znaczną rolę odgrywają także bagna i torfowiska, które zajmują ok. 50 tys. km² (11% powierzchni kraju); największe ich zgrupowanie występuje w Norrlandzie (17,6 tys. km², co stanowi 16,7% powierzchni regionu). W Górach Skandynawskich jest 237 lodowców o łącznej powierzchni 310 km². Najwięcej lodowców występuje w Parku Narodowym Sareks (ponad 100). Najrozleglejszy lodowiec ma powierzchnię 14,1 km².