Czynnikami sprzyjającymi występowaniu urazów cieplnych związanych z działaniem wysokiej temperatury są:

• niedostateczne spożycie wody i elektrolitów,

• nadmierny wysiłek fizyczny, ćwiczenia, praca przy wysokiej temperaturze otoczenia,

• brak protekcji przeciwsłonecznej eksponowanych części ciała,

• leki hamujące wydzielanie potu (atropina, leki przeciwhistaminowe),

• nadużywanie alkoholu, kofeiny (czynników wzmagających odwodnienie organizmu),

• otyłość,

• podwyższona temperatura ciała w przebiegu chorób infekcyjnych,

• noszenie ubrania ze sztucznych, nieprzepuszczających powietrza tkanin.

Do urazu cieplnego związanego z działaniem wysokiej temperatury dochodzi w wyniku zachwiania tzw. bilansu cieplnego ustroju. Określa on stosunek ciepła wytwarzanego w ustroju wskutek przemiany materii oraz ciepła uzyskiwanego z otoczenia do ciepła utraconego z organizmu. Do urazu cieplnego dochodzi również na drodze wzmożonej ekspozycji na promieniowanie słoneczne. Do najczęstszych urazów cieplnych związanych z działaniem wysokiej temperatury zalicza się udar cieplny, wyczerpanie cieplne, kurcze mięśniowe i udar słoneczny.

Udar cieplny

Powstaje na skutek załamania mechanizmów termoregulacyjnych, poprzez zablokowanie parowania potu, głównej drogi utraty ciepła. Objawy wczesne to bóle i zawroty głowy, nudności i wymioty, ogólne osłabienie, wzrost temperatury ciała, następnie zaburzenia psychiczne, drgawki. Złym czynnikiem rokowniczym, mogącym prowadzić do zgonu jest przekroczenie temperatury ciała powyżej 41°C.

Wyczerpanie cieplne

Powstaje na skutek odwodnienia i utraty elektrolitów (głównie sodu i chloru) oraz w wyniku niewydolności krążenia obwodowego, co może prowadzić do zapaści. Główne objawy to wzmożona potliwość, bóle głowy, przyspieszone i słabo wyczuwalne tętno, spadek ciśnienia tętniczego.

Kurcze mięśniowe

Są to bolesne skurcze mięśni szkieletowych wywołane nadmierną utratą elektrolitów wraz z potem. Dotyczą zwłaszcza mięśni kończyn górnych i dolnych.

Udar słoneczny

Jest wynikiem bezpośredniego działania promieni słonecznych, w szczególności promieni podczerwonych na sklepienie czaszki, czego następstwem jest przekrwienie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, a w konsekwencji powstanie objawów oponowych.

Podstawowymi działaniami profilaktycznymi, zapobiegającymi występowaniu urazów cieplnych, związanych z działaniem wysokiej temperatury są:

• po przyjeździe ze strefy klimatu umiarkowanego do gorącej strefy klimatycznej co najmniej kilkudniowa aklimatyzacja,

• zaplanowanie właściwego cyklu wysiłku i wypoczynku w nowych warunkach klimatycznych,

• dostarczanie organizmowi odpowiedniej ilości wody i elektrolitów,

• spożywanie wszystkich posiłków,

• noszenie nakrycia głowy (protekcja przeciwsłoneczna),

• unikanie nadmiernej konsumpcji alkoholu i kofeiny (działają odwadniająco),

• odpowiedni ubiór (przewiewne, przepuszczające powietrze tkaniny).