Medycyna podróży | Kompendium chorób tropikalnych

Zgodnie z wytycznymi WHO w międzynarodowym ruchu podróżnych realizowane są obowiązkowe szczepienia ochronne przeciw dwóm chorobom zakaźnym.

Wakcynacja przeciw żółtej gorączce (choroba wirusowa przenoszona przez komary), obowiązuje podróżnych udających się do 28 krajów endemicznego występowania choroby w Afryce i 13 krajów Ameryki Południowej, jak również osoby przebywające przejazdem (w co najmniej 12–godzinnym tranzycie) w ww. krajach, a następnie udające się w podróż do wymienionych w wytycznych WHO 90 krajów świata na pięciu kontynentach.

Przy wakcynacji wydawane jest Międzynarodowe Świadectwo Szczepień (International Certificate of Vaccination) z wpisem dokumentującym przyjętą dawkę szczepionki.

Druga wakcynacja, przeciw zakażeniom meningokokowym (przenoszone drogą kropelkową oraz przez kontakt bezpośredni lub pośredni z wydzieliną chorego lub nosiciela), jest skierowana obligatoryjnie do muzułmanów udających się na pielgrzymkę do Arabii Saudyjskiej (jest również wymagana w niektórych krajach Afryki Subsaharyjskiej w tzw. pasie endemicznego występowania inwazyjnej choroby meningokokowej /między Senegalem a Etiopią/).

Zalecane szczepienia ochronne są propozycją działań prewencyjnych, których wykonanie nie jest obligatoryjne, ma jednak na celu zabezpieczenie podróżnych przed zakażeniami stanowiącymi zagrożenie dla zdrowia i życia. Należą do nich:

choroby zakaźne	zalecenia do szczepień
grypa, błonica, krztusiec, odra, świnka, różyczka	ryzyko kontaktu z osobą zakażoną: przenoszenie drogą kropelkową lub przez kontakt bezpośredni
tężec	ryzyko spożycia zanieczyszczonej wody i/lub żywności
dur brzuszny, cholera	ryzyko spożycia zanieczyszczonej wody i/lub żywności
wirusowe zapalenie wątroby typu A	ryzyko spożycia zanieczyszczonej wody i/lub żywności
wirusowe zapalenie wątroby typu B	ryzyko interwencji chirurgicznych, iniekcji, kontaktu z zakażoną krwią, kontaktów seksualnych
poliomyelitis	ryzyko kontaktu z osobą zakażoną (droga fekalno-oralna); zgodnie z komunikatem WHO z 2014 r. i obecną sytuacją epidemiologiczną, mieszkańcy i rezydenci (> 4 tygodni) Afganistanu i Pakistanu planujący podróż zagraniczną podlegają obowiązkowi szczepienia
wścieklizna	ryzyko pogryzienia przez chore zwierzęta, np. psy
japońskie zapalenie mózgu	ryzyko ukłuć komarów zakażonych wirusami
kleszczowe zapalenie mózgu	ryzyko ukłuć kleszczy zakażonych wirusami lub spożycia zakażonych, niepasteryzowanych produktów mlecznych

Uwaga: Wyżej wymienione szczepienia stosuje się u zdrowych, dorosłych osób. U podróżnych chorujących na schorzenia przewlekłe, kobiet w ciąży i dzieci szczepienia dobiera się indywidualnie, w zależności od występujących przeciwwskazań zdrowotnych

Szczepienia ochronne należy wykonać najpóźniej 4-6 tygodni przed planowaną podróżą, aby mieć czas na przyjęcie wszystkich niezbędnych dawek i uzyskanie wymaganego efektu ochronnego. Długoterminowi podróżni, wyjeżdżający w celu podjęcia pracy lub nauki mogą potrzebować określonych wakcynacji wymaganych przez pracodawcę lub uczelnię.

W przypadku przyjęcia w przeszłości szczepień podstawowych przeciw określonym chorobom zakaźnym należy poddać się szczepieniom dawkami uzupełniającymi i przypominającymi. Szczegółowe tabele z obowiązkowymi i zalecanymi szczepieniami ochronnymi przed wyjazdem do poszczególnych krajów świata znajdują się w zakładce SZCZEPIENIA

choroby zakaźne	schemat szczepień	dawka przypominająca
żółta gorączka	1 dawka podskórnie; co najmniej 10 dni przed wyjazdem	odporność wieloletnia (wg WHO)
zakażenia meningokokowe (A,C,W-135,Y)	1 dawka domięśniowo; 10-14 dni przed wyjazdem	odporność wieloletnia (wg producentów szczepionek skoniugowanych)
błonica + tężec + poliomyelitis + krztusiec	1 dawka domięśniowo	co 10 lat
grypa	1 dawka domięśniowo	sezonowo, co 12 miesięcy
odra + świnka + różyczka	2 dawki podskórnie w odstępie co najmniej 4 tygodni (nie później niż 10 lat od pierwszej dawki)	brak informacji o konieczności dawek przypominających
dur brzuszny	1 dawka domięśniowo lub 3 dawki doustnie (co drugi dzień); 10 dni przed wyjazdem	co 3 lata
wirusowe zapalenie wątroby typu A	2 dawki domięśniowo: 0, 6-12 miesiąc; pierwsza dawka 2-4 tygodnie przed wyjazdem	odporność wieloletnia
wirusowe zapalenie wątroby typu B	3 dawki domięśniowo: 0, 1 miesiąc, 6 miesiąc; co najmniej dwie dawki 2 tygodnie przed wyjazdem	odporność wieloletnia
wścieklizna	3 dawki domięśniowo: 0, 7 dzień, 21 (lub 28) dzień podane przed wyjazdem + dawka uzupełniająca po 12 miesiącach	co 5 lat
cholera	2 dawki doustnie: 0, 1-6 tydzień; co najmniej 1 tydzień przed wyjazdem	co 2 lata
japońskie zapalenie mózgu	2 dawki domięśniowo: 0, 7 (lub 28) dzień co najmniej 1 tydzień przed wyjazdem + dawka uzupełniająca po 12-24 miesiącach	brak informacji o konieczności dawek przypominających
kleszczowe zapalenie mózgu	3 dawki domięśniowo: 0, 1-3 miesiąc, 5(9)-12 miesiąc; co najmniej dwie dawki podane przed sezonem aktywności kleszczy	co 3-5 lat

Szczepienia obowiązkowe i zalecane