Ukształtowanie powierzchni. Prawie cały obszar Etiopii zajmuje rozległa wyżyna powstała w wyniku ruchów tektonicznych, kiedy cały obszar północno-wschodniej Afryki uległ wydźwignięciu, natomiast wschodni jej kraniec zatopieniu. Wskutek tych dwóch przeciwnie skierowanych ruchów wyżyna uległa silnemu spękaniu i stała się obszarem intensywnej działalności wulkanicznej; dyslokacjom towarzyszyły wybuchy wulkaniczne i szczelinowe wylewy lawy. W młodszym trzeciorzędzie (neogen) wskutek rozsuwania się płyty arabskiej i afrykańskiej powstał system ryftowy (Wielkie Rowy Afrykańskie), którego częścią na obszarze Etiopii są Zapadlisko Danakilskie (Afar) i Rów Abisyński; rowy te rozdzieliły wielki blok wyżynny na dwie części: Wyżynę Abisyńską i Wyżynę Somalijską. Rów Abisyński, którego dno leży na wysokości ok. 1000 m n.p.m., a krawędzie sięgają ok. 4000 m n.p.m., oraz Afar wypełniają osady jeziorne i rzeczne, a także wulkaniczne. Największą część kraju zajmuje Wyżyna Abisyńska o przeciętnej wysokości 2000-2500 m n.p.m., obniżająca się łagodnie w kierunku zachodnim, na wschodzie zaś opadająca prawie pionowym progiem do rowów tektonicznych. Powierzchnię wyżyny oprócz rowów tektonicznych rozcinają głębokie (do 1000 m n.p.m.) i szerokie (11-20 km) doliny rzek, co nadaje rzeźbie górski charakter. Występuje wiele oddzielnych masywów, najwyższe z nich przekraczają 4000 m n.p.m., w górach Semēn (Semien) znajduje się najwyższy punkt kraju – Ras Dashen Terara (Ras Daszan, 4620 m n.p.m.). Charakterystyczne dla Wyżyny Abisyńskiej są liczne wzniesienia o płaskich wierzchołkach zwane ambami. Położona we wschodniej Etiopii Wyżyna Somalijska jest wzniesiona najwyżej w strefie ryftowej, gdzie tworzy strome krawędzie, w obrębie których znajdują się liczne masywy górskie, najwyższy Mendebo przekracza 4000 m (Batu Terara 4307 m n.p.m.). Ku południowemu wschodowi wyżyna obniża się łagodnie do nadmorskiej niziny Benadir w Somalii. Poza strefą krawędziową rzeźba tej wyżyny charakteryzuje się występowaniem znacznie łagodniejszych form i mniejszymi różnicami wysokości względnej w porównaniu z Wyżyną Abisyńską. Najniższe tereny w Etiopii znajdują się w Zapadlisku Danakilskim, zwłaszcza w jego północnej części, gdzie występuje rozległa depresja z jeziorem Asale (dno na wysokości 116 m p.p.m.).

Klimat. W Etiopii występuje odmiana górska i wyżynna klimatu równikowego monsunowego, na zachodnich stokach wyżyny jest to klimat wilgotny, w pozostałej części kraju – suchy. Obszar ten jest objęty cyrkulacją pasatową i monsunową. Północno-wschodnia część Etiopii przez cały rok znajduje się pod wpływem suchych pasatów; w Afarze w ciągu całego roku temperatura maksymalna wynosi 36-47°C, minimalna 26-32°C. Na pozostałym obszarze panuje cyrkulacja monsunowa, odmienna w różnych częściach kraju; na zachodzie występują silne kontrasty między suchym pasatem zimowym a gorącym i bardzo wilgotnym monsunem gwinejskim w lecie, na południowym wschodzie są znacznie mniejsze – latem napływa suche powietrze; podczas południowo-zachodniego monsunu po zawietrznej stronie wyżyny występują silne wiatry fenowe. W konsekwencji taka cyrkulacja wpływa na zróżnicowanie temperatury i opadów. Występują trzy typy rocznego przebiegu temperatury zgodnie z sezonowym rozkładem opadów. W zachodniej części kraju (na zachód od ok. 40°E) najwyższa temperatura maksymalna (do 39°C, wyjątkowo 44°C) przypada na luty-marzec, najniższa minimalna (19°C, skrajnie 9°C) na styczeń; w lipcu i sierpniu temperatura znacznie niższa (32°C) ze względu na duże opady i zachmurzenie dzienne. We wschodniej części kraju najcieplej jest w okresie od maja do lipca, zwłaszcza w czerwcu (19-38°C), najchłodniej w styczniu bądź w grudniu (10-31°C). Na obszarze wschodniej Etiopii, położonym na południe od 8°N, występują dwa okresy z najwyższą temperaturą maksymalną (marzec-maj i październik-listopad) i dwa okresy z najniższą temperaturą minimalną (styczeń i lipiec-sierpień). Na rozkład temperatury w Etiopii ma też silny wpływ wyniesienie nad poziom morza. Na Wyżynie Abisyńskiej zaznaczają się wyraźne piętra termiczne: do wysokości 1700 m n.p.m. kolla ze średnią roczną temperaturą powyżej 25°C w niższych partiach i powyżej 20°C w wyższych; na wysokości 1700-2500 m n.p.m. uojna dega ze średnią roczną temperaturą powyżej 15°C, a na wysokości 2500-3500 m n.p.m. dega – poniżej 15°C. Od wysokości 2000 m n.p.m. zdarzają się przymrozki, w piętrach dega i czokie (powyżej 3500 m n.p.m.) występują przez cały rok opady śnieżne. W strefie objętej pasatami roczna suma opadów wynosi 50-200 mm, w regionach wyżej położonych dochodzi do 600 mm; w okresie od października do maja deszcze w tej strefie zdarzają się sporadycznie. Małe opady (250 mm rocznie) z maksimum w kwietniu i maju występują także w południowo-wschodniej części kraju. Najwięcej opadów otrzymują eksponowane na monsun gwinejski zachodnie stoki (zwłaszcza południowo-zachodnie). Na Wyżynie Abisyńskiej, gdzie roczna ich suma przekracza 1400 mm, opady występujące głównie od czerwca do września mają najczęściej charakter ulew z burzami (niekiedy z gradem).

Wody. Na Wyżynach Abisyńskiej i Somalijskiej biorą początek wielkie rzeki. Zachodnią część Wyżyny Abisyńskiej odwadniają dopływy Nilu: Sobat (zwany w Etiopii Baro), najdłuższy i najzasobniejszy Nil Błękitny oraz Atbara z głównym dopływem Tekkezē Wenz (Tekkezje). Największą rzeką wschodniego stoku wyżyny jest Awash Wenz (Auasz), który spływa do Rowu Abisyńskiego, a kończy bieg w jeziorze Abē Haykʼ (Abie) na obszarze Kotliny Danakilskiej. Południową część Wyżyny Abisyńskiej odwadnia rzeka Omo Wenz, uchodząca do jeziora Rudolfa (Turkana) położonego w rowie tektonicznym. Sieć rzeczna Wyżyny Somalijskiej jest znacznie uboższa, większość rzek ma charakter okresowy. Jej dwie główne rzeki biorą początek w górach Mendebo, Dżuba ma ujście do Oceanu Indyjskiego, natomiast dłuższa Wabī Shebelī Wenz (Uebi Szebeli) ginie w bagnach na nizinie nadmorskiej, ok. 40 km od oceanu; stałe dopływy przyjmuje tylko w górnym biegu Uebi Szebeli. Rzeki wschodniego i południowo-wschodniego stoku Wyżyny Abisyńskiej (Auasz, Omo Wenz) oraz północno-zachodniego stoku Wyżyny Somalijskiej należą do zlewisk obszarów bezodpływowych strefy ryftowej. Ze względu na duże spadki i liczne progi, rzeki w tych regionach są wykorzystywane do celów energetycznych oraz nawadniania, zwłaszcza w piętrze kolla. Wielkość przepływu wszystkich rzek etiopskich zmienia się w ciągu roku, najwyższe stany wód są związane z letnimi opadami; w porze deszczowej silne wezbrania powodują zatapianie obszarów nadrzecznych; w okresie suszy wiele rzek całkowicie lub częściowo wysycha. W celach żeglugowych jedynie Omo Wenz i Sobat są wykorzystywane na niektórych odcinkach. Jeziora Etiopii są zgrupowane na obszarach zapadliskowych. W Rowie Abisyńskim znajdują się jeziora: Rudolfa – leżące na granicy z Kenią, Chew Bahir, Chʼamo Haykʼ, Abbaya Haykʼ, Abyata Haykʼ, Szala, Langana i inne mniejsze. W północnej części Zapadliska Danakilskiego (116 m p.p.m.) jest położone jezioro Asale. Na Wyżynie Abisyńskiej, na wysokości 1830 m n.p.m., znajduje się największe etiopskie jezioro pochodzenia tektonicznego - Tʼana Haykʼ, do którego uchodzi wiele rzek, m.in. Mały Abbaj, Reb, Gumara, a wypływa Nil Błękitny.