Ukształtowanie powierzchni. Około 50% powierzchni kraju leży na wysokości poniżej 200 m n.p.m., 32% od 200 do 500 m, 11% na 500-1000 m, a około 7% powyżej 1000 m n.p.m.; średnia wysokość 342 m n.p.m., najwyższy szczyt – 4808 m (Mont Blanc). Płaskie lub lekko faliste niziny zajmują całą zachodnią i północno-zachodnią część Francji. Najdalej na północy kraju do Francji należy fragment miejscami zabagnionej Niziny Flandryjskiej. Na południu przechodzi ona w Basen Paryski (powierzchnia 140 tys. km²). Najniższą część Basenu Paryskiego stanowi Île-de-France, obrzeżona od północy i zachodu niewysokimi wzniesieniami Artois, Pikardii i wschodniej Normandii, a od wschodu i południowego wschodu strukturalnymi progami (côte) Szampanii i Burgundii (Côte dʼOr, powyżej 600 m n.p.m.). Na wschodzie umowną granicę Basenu Paryskiego i Wyżyny Lotaryńskiej stanowią niewysokie wzgórza kredowe Argonne. Falista Wyżyna Lotaryńska wznosi się powyżej 300 m n.p.m. Na północy graniczy ona z masywem Ardenów (we Francji niewielki fragment), na południu z Wogezami o stromych stokach i zrównanej powierzchni szczytowej, nad którą górują kopulaste wzniesienia (Grand Ballon, 1424 m n.p.m.). Na wschód od Wogezów leży wąska, płaska Nizina Alzacka, będąca częścią Niziny Górnoreńskiej. Południową część Basenu Paryskiego stanowi Basen Loary (Kraina Loary); jest on wyraźnie oddzielony przez wyżyny na zachodnich obrzeżach Masywu Centralnego i Hauteurs de Gâtine od trójkątnego Basenu Akwitańskiego (około 80 tys. km²), szeroko otwartego do Zatoki Biskajskiej. Na zachodzie Basenu Akwitańskiego leżą piaszczyste Landy z polami wydmowymi i podmokłymi obniżeniami. Nad Morzem Śródziemnym nizin prawie nie ma , wąski ich pas ciągnie się tylko w Roussillon i Langwedocji, rozszerzając się w delcie Rodanu. W południowo-środkowej części Francji leży rozległy (80 tys. km², a łącznie z otaczającymi wyżynami ponad 100 tys. km²) wyżynno-górski Masyw Centralny. Młodymi górami są Pireneje na granicy z Hiszpanią, Alpy na granicy z Włochami i Szwajcarią, oraz Jura – ze Szwajcarią. Pireneje (435 km długości, najwyższy szczyt we francuskiej części Vignemale, 3298 m n.p.m.) są trudno dostępne, mają nieliczne i wysoko położone przełęcze. W Alpach (35 tys. km² we Francji) wyróżnia się masywy wewnętrzne o rzeźbie lodowcowej: Mont Blanc (4808 m n.p.m.), Alpy Graickie (Grande Casse, 3852 m n.p.m.), Alpy Kotyjskie, Alpy Nadmorskie, masyw Pelvoux (4102 m n.p.m.) oraz niższe, składające się z szeregu pasm wapiennych i fliszowych Prealpy: Sabaudzkie, Delfinackie z masywem Vercors, Prowansalskie. Na południu dzielą się one na dziesiątki niewielkich, skalistych masywów, np. Luberon (1125 m n.p.m.) Sainte Baume (1147 m n.p.m.), Sainte–Victoire (1011 m n.p.m.), Alpilles i Maures, rozdzielonych szerokimi obniżeniami. Dzięki licznym i stosunkowo nisko położonym przełęczom Alpy stanowią łątwiejszą przeszkodę komunikacyjną niż Pireneje. Francję cechuje różnorodność typów wybrzeży, których łączna długość, bez pojedynczych skał i niewielkich załomów wybrzeża, wynosi około 3400 km. Nad Morzem Północnym są one piaszczyste z niewysokimi wałami wydmowymi, nad La Manche, na wschód od ujścia Sekwany ciągną się długie , prostolinijne klify wapienne, bardziej urozmaicone jest klifowe wybrzeże półwyspu Cotentin zbudowanego ze skał krystalicznych. Półwysep Bretoński ma wybrzeża riasowe z licznymi małymi, skalistymi wyspami, szczególnie urozmaicone na północy. Na południe od ujścia Loary leżą rozległe nadmorskie bagna, a na południe od Żyrondy, wzdłuż wyrównanego brzegu, ciągną się wysokie wały wydm (najwyższa przekracza 100 m); jedynym urozmaiceniem tego odcinka wybrzeża jest, niemal zamknięta, zatoka Arcachon. Wybrzeża Morza Śródziemnego, od Pirenejów po deltę Rodanu włącznie, są płaskie z płytkimi lagunami (Leucate, Ayrolle, Berre i inne), oddzielonymi od morza piaszczystymi mierzejami, miejscami zabagnione, na wschód od delty Rodanu – skaliste, przy czym w okolicach Tulonu urozmaicone niemal zamkniętymi zatokami (calanques). Na Oceanie Atlantyckim, zwłaszcza u wybrzeży Półwyspu Bretońskiego, leżą nizinne wyspy, z których największymi są: Île dʼOléron (175 km2), Île dʼOuessant, Belle-Île, Île de Noirmoutier, Île de Ré. Na Morzu Śródziemnym największą wyspą jest Korsyka (8,7 tys. km²). Koło Tulonu leży niewielki, skalisty archipelag Hyères. Amplituda pływów morskich u wybrzeży Morza Śródziemnego wynosi poniżej 1 m, tylko miejscami u brzegów Korsyki są one większe, na wybrzeżach atlantyckich – powyżej 4 m, największe u brzegów Bretanii i na południu półwyspu Cotentin (maksymalna amplituda pływów w Golfe de Saint-Malo 15 m), gdzie w czasie odpływu morze cofa się nawet o kilka km, a Île de Noirmoutier łączy się z lądem.

Klimat. Większość obszaru Francji ma klimat umiarkowany ciepły: od wybitnie morskiego na Półwyspie Bretońskim i półwyspie Cotentin, poprzez morski, do przejściowego między morskim i kontynentalnym w Lotaryngii i Alzacji. Klimat podzwrotnikowy pośredni między morskim i kontynentalnym występuje na południu: w południowej Akwitanii, Langwedocji, Prowansji i na Korsyce. W Wogezach, Alpach , Jurze, Masywie Centralnym i Pirenejach panuje klimat górski. Cyrkulacja atmosferyczna nad Francją rozwija się pod wpływem stałego Wyżu Azorskiego i licznych niżów atlantyckich, które w zimie najczęściej wędrują na północ od Francji, rzadziej kierują się na południe, obejmując wtedy obszar od Zatoki Biskajskiej do Zatoki Lwiej. W porze zimowej, gdy nad lądem panuje wysokie ciśnienie, chłodne i suche wiatry północne, wzmocnione efektem tunelowym i katabatycznym w dolinie Saony i Rodanu, wieją ku ciepłemu Morzu Śródziemnemu. Na wybrzeżu Prowansji ten silny wiatr nosi nazwę mistral (w Marsylii wieje 110-175 dni w roku), w Langwedocji – tramontana. W porze letniej Wyż Azorski rozciąga się częściej nad Europą Zachodnią, a niże są rzadsze, zwłaszcza nad Morzem Śródziemnym; na południu Francji panuje wtedy pogoda słoneczna, upalna i sucha. Jesienią niże atlantyckie wykazują znów silną aktywność, czego skutkiem są długotrwałe ulewne opady. Dominacja wiatrów zachodnich i nizinny charakter zachodniej części kraju powodują , że w warunkach klimatu uwidacznia się silny wpływ Oceanu Atlantyckiego. W styczniu średnia temperatura maksymalna na atlantyckich wybrzeżach wynosi około 9°C, na śródziemnomorskich 11-12°C, ku wschodowi obniża się do 3-4°C, a w górach przyjmuje wartości ujemne; temperatury minimalne w tym czasie kształtują się odpowiednio od 2-4°C i 3-5°C do -1°, -2° oraz -10°C i poniżej w górach. W lipcu średnia temperatura maksymalna nad Atlantykiem rośnie ku południowi od 20°C do 26°C (minimalna 12-14°C), na Wybrzeżu Lazurowym do 26°C (18-19°C), na wschodzie wynosi 25°C (13°C), a w górach 10°C (minimalna poniżej 5°C). Opady na 3/4 powierzchni kraju kształtują się na poziomie 600-800 mm rocznie, wyższe (ponad 1000 mm) są na zachodnich stokach gór oraz wzgórz Bretanii i Normandii, niższe (do 550 mm) w basenach: Paryskim i Akwitańskim oraz na wybrzeżu śródziemnomorskim. Większość opadów ma charakter cyklonalny i występuje w chłodnej połowie roku; na wybrzeżu atlantyckim opady całoroczne, na wschodzie kraju dominują letnie, a na południu największe są związane z jesiennymi ulewami, zimowe deszcze są mniej obfite. Najczęściej pada deszcz, częstość opadów śniegu rośnie wraz z wysokością, w górach tworzy się pokrywa śnieżna, na dużych wysokościach – stała.

Wody. Główny europejski dział wodny biegnie przez wschodnie Pireneje, południowe i wschodnie obrzeża Masywu Centralnego, wyżyny Burgundii (Langres) i południowe Wogezy. Większa część Francji należy do zlewiska Oceanu Atlantyckiego, do którego płyną: Adour, Garonna, Dordogne, Charente, Loara (1020 km, najdłuższa rzeka Francji), Sekwana, Somma, a także Moza, Ren (graniczny na odcinku 180 km) i jego dopływ Mozela. Są to rzeki o przeważającym reżimie deszczowym, z wyraźnym wezbraniem jesienno-zimowym, w dorzeczach Adour, Garonny i górnej Loary także wiosennym, związanym z topnieniem śniegów. Adour, Garonna i Loara (oraz ich dopływy) w górnym biegu są rzekami górskimi o dużych spadkach i gwałtownych wezbraniach, pozostałe na całej swej długości to rzeki nizinne o małych spadkach. Do Morza Śródziemnego płynie Rodan (we Francji 522 km) o przepływach na ogół wyrównanych ze względu na złożony reżim, tworzący u ujścia rozległą deltę oraz wiele krótkich rzek (Têt, Hérault, Var i inne) o dużych spadkach, gwałtownych wezbraniach po jesienno-zimowych deszczach (częste powodzie) i znikomych przepływach latem. Podobny reżim mają dopływy Rodanu płynące z Alp i Masywu Centralnego, na wielu z nich, zwłaszcza na Durance i jej dopływie Verdon utworzono zbiorniki retencyjne. Kanały irygacyjne budowano we Francji od średniowiecza, m.in. w Prowansji i Flandrii, kanały żeglowne od XVII w. (np. Briare, łączący Sekwanę z Loarą). Dzięki niskim działom wodnym wszystkie większe rzeki Francji zostały połączone kanałami, m.in.: Marna-Ren, Marna-Saona, Rodan-Ren (przez Saonę i Doubs), Burgundzki (łączy Sekwanę przez Yonne z Saoną), Centralny – Loarę z Saoną , Południowy – Garonnę z Morzem Śródziemnym. Obecnie część z nich, zwłaszcza Kanał Południowy i kanały w Bretanii, służą wyłącznie turystyce wodnej. Największe jeziora: Annecy, Bourget, Genewskie (południowy brzeg należy do Francji) leżą w Alpach. W Pirenejach koło Vignemale liczne są niewielkie jeziorka polodowcowe. Jeziora lagunowe na wybrzeżu Langwedocji, dzięki połączeniu z morzem, mają wodę słoną, natomiast jeziora w delcie Rodanu (Vaccarès i mniejsze) są słodkowodne. Jeziora występują także w Landach (odcięte wydmami od wybrzeża) oraz w widłach Rodanu i Saony (bagnisty region Dombes). W najwyższych masywach alpejskich występują rozległe lodowce, największym jest Mer de Glace (33 km², spływa do wysokości około 1200 m n.p.m.). Zasoby wód podziemnych, z wyjątkiem niektórych obszarów Prowansji i Langwedocji, są obfite; w Basenie Paryskim występują wody artezyjskie, których nazwa pochodzi od regionu Artois. W wielu miejscach są eksploatowane wody mineralne, zwłaszcza na obrzeżach Masywu Centralnego (Vichy, Monts Dore), w Alpach (Évian) i Pirenejach.