Ukształtowanie powierzchni. Granice lądowe mają długość 12 034 km, w tym z Kanadą wzdłuż 140°W i w pobliżu wybrzeża Oceanu Spokojnego do ok. 55°N na Alasce, następnie wzdłuż 49°N i poprzez Wielkie Jeziora i Rzekę Świętego Wawrzyńca oraz z Meksykiem na rzece Rio Grande; granice morskie – 19 929 km (Ocean Spokojny 12 268 km, Ocean Atlantycki z Zatoką Meksykańską 5955 km, Ocean Arktyczny 1706 km). Charakterystyczną cechą rzeźby głównego obszaru są rozległe równiny od Kanady po Zatokę Meksykańską, miedzy Górami Skalistymi na zachodzie a Appalachami na wschodzie; równiny te dzielą się na Niziny Wewnętrzne (wysokość do 500 m n.p.m.) oraz położone na zachodzie Wielkie Równiny o krajobrazie wyżynnym. Na Nizinach Wewnętrznych przeważa krajobraz równin pooddzielanych szerokimi, płaskodennymi dolinami rzek, głównie Missisipi, Ohio i dolnej Missouri. Wielkie Równiny to rozległa płyta biegnąca pasmem o szerokości do 800 km po wschodniej stronie Gór Skalistych, od rzeki Rio Grande na południu do Kanady na północy; wznoszą się one stopniowo od Nizin Wewnętrznych ku zachodowi, gdzie osiągają wysokość ponad 1500 m n.p.m. (1623 m n.p.m. na wschód od miasta Cheyenne). Najważniejsze formy rzeźby to doliny licznych dopływów Missisipi i Missouri, płynących do Gór Skalistych ku wschodowi; jedynie północny fragment jest odwadniany do jeziora Winnipeg. Na wschód od Nizin Wewnętrznych wznoszą się na długości 2400 km niewysokie i silnie zalesione do wysokości 1100 m n.p.m. Appalachy, które pod względem struktury i krajobrazu dzielą się na dwie części. Północne Appalachy są zespołem zrębów silnie zmetamorfizowanych skał, z których największe to masywy Adirondack, Taconic oraz Góry Zielone i Góry Białe. Doliny rzek Connecticut, Hudson, Housatonic, Merrimack oraz jeziora Champlain Lake, oddzielające poszczególne masywy, są rowami tektonicznymi. Ważną cechą rzeźby gór są rozległe powierzchnie zrównania ze śladami egzaracji, ponad którymi wznoszą się jedynie ostańce o wyjątkowo dużej odporności skał. Najwyższa jest Góra Waszyngtona (1918 m n.p.m.) w masywie Gór Białych, natomiast najsłynniejsza Monadnock (965 m n.p.m.), ostaniec górujący nad równinami południa New Hampshire. Południowe Appalachy są położone na południowy zachód od rowu tektonicznego doliny rzek Hudson i Mohawk; składają się z 4 podłużnych, biegnących równolegle do siebie z północnego wschodu na południowy zachód, odmiennych pod względem struktury i krajobrazu, stref oddzielonych dyslokacjami; są to kolejno w kierunku wybrzeża atlantyckiego: Wyżyny Appalaskie, Dolina Appalaska, Góry Błękitne, Piedmont; Wyżyny Appalaskie zamykają od wschodu Niziny Wewnętrzne, gdzie spływają głębokimi dolinami dopływy źródłowe Ohio i Tennessee. Silnie zniszczona przez czynniki zewnętrzne południowo-wschodnia wysoka krawędź Wyżyn ma w wielu miejscach rzeźbę górską (góry Allegheny) i stanowi dział wodny między Missisipi a rzekami płynącymi do Oceanu Atlantyckiego (Susquehanna, Delaware. Potomac). Na południowy wschód od krawędzi Wyżyn ciągnie się Dolina Appalaska z równoległymi wąskimi i długimi grzbietami wapiennymi lub piaskowcowymi, wznoszącymi się 300-350 m nad dnem oddzielających je dolin, wypreparowanych w miękkich łupkach (dolina Harrisburga w Pensylwanii, Shenandoah w Wirginii, Cumberland w Tennessee). Rzeki spływające ku Oceanowi Atlantyckiemu są zmuszone omijać – poprzeczne do kierunku spływu wód – pasma gór, dlatego też ich doliny są bardzo kręte (Zig-Zag River w Pensylwanii); największą przeszkodą jest najwyższa część Appalachów – Pasmo Błękitne (wysokość do 2037 m n.p.m., Mitchell), wznoszące się wyraźną krawędzią tektoniczną nad równinnym Piedmontem. Zróżnicowane podłoża odzwierciedla się izolowanymi i nieregularnie rozmieszczonymi wzniesieniami oraz bystrzami i wodospadami na rzekach spływających ku Atlantykowi; wzdłuż uskoku brzeżnego, stanowiącego południowo-wschodnią granicę Piedmontu i zarazem całych Appalachów, występuje wyraźna Linia Wodospadów. Strukturalną częścią Appalachów są Wyżyny Wewnętrzne, położone na zachód od doliny Missisipi; ich najbardziej rozległą częścią jest wyżyna Ozark – przedłużenie Wyżyn Appalskich, natomiast na południu są najbardziej urozmaicone fragmenty Wyżyn Wewnętrznych (góry Ouachita), strukturalny odpowiednik Doliny Appalaskiej i Pasma Błękitnego. W przeciwieństwie do Piedmontu, nadbrzeżne niziny są płaskie i bagniste; od strony oceanu są wynurzonymi morskimi tarasami z licznymi lagunami i marszami; ujściowe odcinki zatopionych dolin rzek tworzą estuaria głęboko wcinające się w ląd (zatoka Chesapeake, które od otwartego oceanu odgradza pas piaszczystych ławic formowanych przez wiatry i prądy morskie. Nizina Atlantycka ciągnie się od Cape Cod i Long Island na północy, rozszerzając się na południu na półwysep Floryda, skąd biegnie ku zachodowi jako Nizina Zatokowa aż do doliny Rio Grande (granica z Meksykiem); maksymalną szerokość 800 km osiąga ona nad dolną Missisipi, gdzie znajduje się wypełnione aluwiami zapadlisko tworzące tzw. wewnętrzną deltę Missisipi (Delta Yazoo), pociętą licznymi dopływami, odgałęzieniami, kanałami i starorzeczami, łączącą Nizinę Zatokową z Nizinami Wewnętrznymi. Równinne wnętrze Stanów Zjednoczonych obrzeżają od zachodu biegnące południkowo Góry Skaliste, tworzące próg wznoszący się ponad 2000 m nad Wielkimi Równinami. Góry Skaliste to śródlądowa wschodnia część Kordylierów, obejmująca ok. 1/3 głównego obszaru Stanów Zjednoczonych; na południu mają one postać wydłużonych bloków, wyniesionych wzdłuż wielkich południkowych dyslokacji; rzeźba erozyjna z formami typowymi dla klimatu suchego przeważa w dolnych partiach, wyżej są formy polodowcowe. Ku północy Góry Skaliste rozszerzają się, przy czym zanika jednolity, południkowy układ poszczególnych bloków; oddzielające je obniżenia są szerokimi i wypełnionymi osadami płaskodennymi kotlinami (Wyoming, Bighorn, South Park, North Park, Middle Park, San Juan); dna tych kotlin leżą na wysokości 1200-2100 m n.p.m. i są połączone niskimi przełęczami (South Pass, Monarch Pass, Rabbit Ears Pass) o dużym znaczeniu komunikacyjnym już w czasach pionierskich. Wzdłuż dyslokacji, oddzielających kotliny od gór, występują zjawiska powulkaniczne, m.in. gejzery w dolinie Yellowstone; na północy zalegają rozległe, silnie rozczłonkowane batolity granitowe z cechami rzeźby polodowcowej i licznymi jeziorami; największą wysokość Góry Skaliste osiągają w części środkowej, w górach Sawatch – 4399 m n.p.m. (Mt. Elbert). Od zachodu do Gór Skalistych przylega wiele krain wyżynno-górzystych środkowej strefy Kordylierów; ich południowy fragment to Wyżyna Kolorado – silnie wyniesiona płyta, rozcięta systemem kanionów rzeki Kolorado (Wielki Kanion) i jej dopływów. Na Wyżynie Kolorado wyróżniają się progi strukturalno-denudacyjne, góry krawędziowe i stoliwa o charakterze ostańców, ukształtowane w warunkach klimatu suchego, oraz pozostałości trzeciorzędowego wulkanizmu, m.in. góry San Francisco. Część środkową strefy wyżyn zajmuje Wielka Kotlina – rozległe obniżenie z południkowymi zrębami i obniżeniami miedzy nimi, wypełnionymi zwietrzeliną; niektóre z tych bezodpływowych zapadlisk zajmują słone jeziora i solniska. Najgłębszym zapadliskiem jest Dolina Śmierci, której dno jest położone najniżej na lądach półkuli zachodniej (86 m p.p.m.) Na północy Wielka Kotlina przechodzi w rozległą płytę bazaltową Wyżynę Kolumbii, z kanionami o głębokości ponad 1000 m, rzeki Kolumbii i jej dopływu Snake River (Hells Canyon). Zachodnie obrzeżenie wyżyn, młode Kordyliery Pacyficzne, obejmuje dwie równoległe łańcuchy górskie, oddzielone tektonicznym rowem szerokości do 100 km. Wzdłuż wybrzeża Oceanu Spokojnego przebiega, głównie fliszowe, pasmo Gór Nadbrzeżnych, porośnięte potężnymi lasami (Redwood Empire w północnej Kalifornii); na południu pasmo to jest przecięte pod ostrym kątem wielkim uskokiem San Andreas. Drugi śródlądowy łańcuch Kordylierów Pacyficznych obejmuje góry Sierra Nevada oraz Góry Kaskadowe. Sierra Nevada są blokiem granitowym o rzeźbie polodowcowej z najwyższym szczytem głównej części Stanów Zjednoczonych – Mt. Whitney (4418 m n.p.m.); Góry Kaskadowe to głównie czynne i wygasłe wulkany, wznoszące się nad rozległymi pokrywami lawowymi, z wiecznymi śniegami i lodowcami w partiach szczytowych; łańcuchy Kordylierów Pacyficznych łączą się w części środkowej w górach Klamath, które tworzą przerwę w ciągu obniżeń tektonicznych (Dolina Kalifornijska na południu, dolina rzek Willamette i Puget Sound na północy), dzielących Kordyliery Pacyficzne. Większość stanu Alaska znajduje się w obrębie Kordylierów, które mają tam przebieg bardziej równoleżnikowy ; na północy Góry Brooksa stanowią przedłużenie Gór Skalistych; nad Oceanem Arktycznym pozostaje jedynie wąska nizina North Slope; część środkową Alaski zajmują zróżnicowane obniżenia i niskie góry ( kontynuacja strefy wyżyn), ograniczone od południa górami systemu pacyficznego z najwyższymi na kontynencie , zbudowanymi ze skał intruzywnych i silnie zlodowaconymi górami Alaska (Mt. McKinley, 6194 m n.p.m.) oraz Górami Wrangla stanowiącymi przedłużenie Sierra Nevada i Gór Kaskadowych; na zachodzie łączą się z wulkanicznym Pasmem Aleuckim na półwyspie Alaska i Aleutach (archipelag w strefie subdukcji z głębokim rowem oceanicznym od południa), na południu - z masywem Chugach, przechodzącym dalej w Góry Świętego Eliasza, strukturalne odpowiedniki oregońskich i kalifornijskich Gór Nadbrzeżnych; Chugach przechodzi ku zachodowi na półwysep Kenai i wyspę Kodiak, a ich przedłużenie południowo-wschodnie to górzysty ukształtowany przez lodowce Archipelag Aleksandra. Hawaje, szczytowe części bazaltowych stożków wulkanicznych, wznoszących się z  dna Oceanu Spokojnego, powstałe w wyniku przesuwania się płyty pacyficznej nad tzw. plamą gorąca w głębi skorupy ziemskiej.

Klimat. Stany Zjednoczone leżą w 5 strefach klimatycznych. Na klimat Alaski silnie wpływa zróżnicowanie wysokościowe i równoleżnikowy układ krain, na zachodzie i północy jest klimat podbiegunowy morski, na północnym wschodzie – podbiegunowy kontynentalny, a na pozostałym obszarze – umiarkowany chłodny kontynentalny i wybitnie kontynentalny; w styczniu na północ od Gór Brooksa i w Kotlinie Jukonu, gdzie tworzą się zastoiska chłodnego powietrza, temperatura maksymalna wynosi od -19°C do -22°C, minimalna -28°C (skrajnie -50, -60°C, lokalnie nawet -78°C), w lipcu temperatura maksymalna na północy 7°C (wyjątkowo 24°C), w Kotlinie Jukonu 22°C (34°C), minimalna od 1°C do 11°C; w górach znacznie chłodniej. Nad zatoką Alaska klimat umiarkowany chłodny morski; w styczniu temperatura maksymalna ok. 1°C, minimalna ok. -4°C (skrajnie ok. -20°C), w lipcu odpowiednio: ok. 13°C (wyjątkowo 24°C) i ok. 8°C. Roczna suma opadów od 100 mm na północy (opady letnie), 300 mm w kotlinach (letnie), do 1000 mm nad zatoką Gulf of Alaska (jesienne), w górach – do 4000 mm. Warunki klimatyczne głównej części kraju są wyraźnie uzależnione od zróżnicowania wysokości i południkowego układu krain geograficznych, z którymi jest zgodny układ regionów klimatycznych. Strefy klimatyczne to: umiarkowana ciepła (na północy), podzwrotnikowa, zwrotnikowa, równikowa. W strefie umiarkowanej klimat wybitnie morski mają wybrzeża pacyficzne, morski – stoki zachodnie najwyższych partii Gór Skalistych i wybrzeża atlantyckie, przejściowy między morskim a kontynentalnym – północne Appalachy, kontynentalny – wnętrze tej strefy. Kontynentalizm zwiększa się ku zachodowi, najsilniejszy jest w Dakocie Północnej i Minnesocie; najbardziej sucha jest Wyżyna Kolumbii i północ Wielkich Równin. Strefa podzwrotnikowa jest mniej zróżnicowana; klimat morski mają pacyficzne wybrzeża na północ od San Francisco i Sierra Nevada oraz atlantyckie wybrzeża wraz ze środkową częścią Nizin Wewnętrznych i Appalachami. Klimat kontynentalny jest na obszarze prerii; znaczną suchością odznacza się południowa część Doliny Kalifornijskiej i wybrzeże między San Francisco a Los Angeles, wyjątkową suchością – Kordyliery osłonięte od wpływów oceanu Górami Kaskadowymi i Sierra Nevada. W strefie zwrotnikowej dużą wilgotnością charakteryzuje się Nizina Zatokowa na wschód od rzeki Kolorado i prawie cała Floryda oraz region Santa Barbara w Kalifornii. Klimat pośredni między morskim a kontynentalnym ma region na wschód od Kolorado. Klimat równikowy wilgotny jest tylko na południu Florydy. W styczniu temperatura maksymalna , poza Górami Skalistymi i obszarem na północ od 40°N, jest dodatnia; wzrasta ku południowi do 16°C na Nizinie Zatokowej i 21°C na południu Florydy; na północy od 1°C nad Wielkimi Jeziorami do -7°C w Dakocie Północnej; ujemna temperatura minimalna występuje w styczniu na niemal całym wyżynnym zachodzie i na nizinach na północ od 33°N, w Górach Skalistych i na Wielkich Równinach na północ od 40°N niższa niż -12°C, w Dakocie Północnej poniżej -23°C; na południu Florydy 10-16°C. Najniższą temperaturę zarejestrowano na przełęczy Rogers Pass w Montanie -57°C. W lipcu temperatura maksymalna jest wysoka ; wzrasta od 26°C nad Wielkimi Jeziorami do 32°C na nizinach na południe od 40°N; wraz z oddaleniem od wybrzeży, mimo wzrostu wysokości w kotlinach, rośnie do 32°C (w Górach Skalistych poniżej 27°C). Wyjątkowo gorąco jest w Dolinie Śmierci i południowej Kalifornii – ponad 38°C, miejscami ponad 43°C. Najwyższą maksymalną temperaturę (57°C) zanotowano w Dolinie Śmierci; temperatura minimalna w lipcu na nizinnej, wschodniej połowie kraju zmienia się od 10°C na północy do 22°C nad Zatoką Meksykańską; w kotlinach Kordylierów ok. 4°C.

Największe opady są nad Zatoką Meksykańską oraz na zachodnich zboczach Gór Kaskadowych i Sierra Nevada; w górach Oregonu i stanu Waszyngton wynoszą rocznie ponad 2000 mm; w najwyższych partiach Appalachów, u ujścia Missisipi i Alabamy oraz na wschodzie Florydy- ponad 1500 mm; w górach Kalifornii , Idaho, Gór Skalistych oraz na południe i północny wschód od Wielkich Jezior i na wschód od Wielkich Równin – ponad 1000 mm; wyjątkowo małe opady, poniżej 100-200 mm, występują w południowo-wschodniej Kalifornii, południowo-zachodniej Nevadzie i zachodniej Arizonie. Nad Oceanem Spokojnym opady występują głównie zimą, na Wielkich Równinach i w górnym dorzeczu Missisipi – wiosną, w Nowym Meksyku, wschodniej Arizonie, na Florydzie, na Nizinie Nadbrzeżnej na południe od przylądka Hatteras oraz w regionie Wielkich Jezior – latem; całoroczne opady są na Nizinach Wewnętrznych, w Appalachach i północnym wschodzie kraju. W zimie na Wielkich Równinach i w górnym dorzeczu Missisipi często występują silne opady śnieżne i burze śnieżne (blizzard); podczas blizzardu wiatr ma prędkość 20-30 m/s, a temperatura spada o 25-30oC. W chłodnej połowie roku na wschód od Gór Skalistych wieją silne feny (chinook), powodując w ciągu doby wzrost temperatury o 10-30°C, spadek wilgotności i szybkie tajanie śniegu; pas o szerokości 300-400 km od Alberty w Kanadzie, przez Montanę oraz wschodnie Wyoming i Kolorado do północno-wschodniego Nowego Meksyku nosi nazwę chinook belt. Od czerwca do listopada wybrzeża Zatoki Meksykańskiej i Oceanu Atlantyckiego są narażone na cyklony tropikalne; wiatr wieje wtedy z prędkością ponad 50 m/s i pada wyjątkowo intensywny deszcz, nawet 500 mm w ciągu doby. Najsilniejszym wirowym zjawiskiem, występującym w ciągu całego roku (częściej w jego ciepłej połowie), są trąby powietrzne (tornada), do 20 rocznie, najczęściej w pasie od południowo-zachodniego Teksasu po północne Illinois.

Wody. Kontynentalny dział wodny w Górach Skalistych dzieli główny obszar Stanów Zjednoczonych na dwie części: przeważnie wilgotną wschodnią (71% powierzchni) i silnie zróżnicowaną zachodnią (29% powierzchni). W części wschodniej (zlewisko Oceanu Atlantyckiego, w większości równinnej, gęstość sieci rzecznej maleje ku zachodowi; największe dorzecze tego zlewiska (57% powierzchni) i jedno z największych na świecie (3,2 mln km²) tworzy Missisipi, zajmując obszar między Górami Skalistymi a krawędzią Gór Allegheny Mountains w Appalachach. Missisipi jest żeglowna od Minneapolis do ujścia i wraz z dopływami Missouri i Ohio tworzy jeden z największych na świecie systemów śródlądowych dróg wodnych, połączony z Drogą Wodną Świętego Wawrzyńca kanałem i rzeką Illinois. System Missisipi jest obszarem wielkich inwestycji hydrotechnicznych, w tym kompleksowego programu zagospodarowania dorzecza Tennessee, która jest najlepiej wykorzystaną dużą rzeka amerykańską; kaskady zapór o wielkim znaczeniu przeciwpowodziowym i energetycznym powstały także w Missouri i prawych (preriowych) dopływach Missisipi, charakteryzujących się wysokimi wahaniami stanów wód. Droga Wodna Świętego Wawrzyńca umożliwia żeglugę statków oceanicznych do portów w Duluth i Chicago, położonych we wnętrzu kontynentu, i przebiega przez połączone ze sobą Wielkie Jeziora; w miejscach, gdzie żeglugę uniemożliwiają wodospady (Niagara, wodospady na Rzece Świętego Wawrzyńca), wybudowano omijające je kanały i śluzy; Wśród pozostałych rzek zlewiska atlantyckiego długością wyróżnia się Rio Grande, niesie jednak mało wody z powodu suchości klimatu w dorzeczu. Bogate w wodę rzeki spływające z Appalachów mają duże znaczenie energetyczne – na Linii Wodospadów powstały zapory i sztuczne zbiorniki, m.in. Roanoke, Pee Dee i Savannah – uchodzących do otwartego oceanu, oraz na Chattahoochee i Alabamie – płynących do Zatoki Meksykańskiej. Jedyną rzeką appalaską o dużym znaczeniu komunikacyjnym jest rzeka Hudson z dopływem Mohawk, które wykorzystując obniżenia tektoniczne przecinające Appalachy, stały się głównym szlakiem łączącym wybrzeże atlantyckie z Nizinami Wewnętrznymi i Zachodem; początkiem tego szlaku, przy ujściu rzeki Hudson, jest Nowy Jork. Wielkie jeziora stanowią największy na Ziemi rezerwuar słodkiej wody. Zachodnia część głównego obszaru Stanów Zjednoczonych należy w większości do zlewiska Oceanu Spokojnego, do którego uchodzą największe rzeki: Kolorado, Kolumbia; mają one źródła w Górach Skalistych (Kolumbia w Kanadzie) i pokonują regiony śródgórskie o bardzo małych opadach (Wyżyna Kolorado, Wyżyna Kolumbii), co podnosi ich znaczenie irygacyjne. Kolorado i Kolumbia, wraz z dopływami w rozgałęzionych kanionach (Wielki Kanion Kolorado, Hells Canyon rzeki Snake), mają wyjątkowo korzystne warunki do budowy zapór; wielkie zbiorniki na Kolorado (Powell, Mead, Mojave, Havasu, Martinez, Imperial), oprócz znaczenia rekreacyjnego i energetycznego, są jednym z głównych źródeł wody dla rozległych oaz rolniczych na pustyniach Colorado, Mojave i Sonora oraz wielkich aglomeracji południowej Kalifornii (Los Angeles, San Diego), gdzie doprowadzono akwedukty; dzięki retencji dużej ilości wód było możliwe także nawodnienie centralnej części Wyżyny Kolumbii; główna funkcja zapór na Kolumbii i Snake polega na produkcji energii elektrycznej. Mniejsze rzeki, San Joaquin i Sacramento, odwadniają Dolinę Kalifornijską, uchodząc wspólnie do zatoki San Francisco; są one zasilane przez liczne małe dopływy spływające z wilgotnych, zachodnich stoków Sierra Nevada; powyżej wylotów ich dolin znajdują się zapory, które gromadzą wodę niezbędną dla Doliny Kalifornijskiej – największego sztucznie nawadnianego okręgu rolniczego Stanów Zjednoczonych. Na zachodzie znajdują się także rozległe tereny bezodpływowe (7% głównego obszaru Stanów Zjednoczonych); największym jest Wielka Kotlina, z licznymi małymi ciekami okresowymi, solniskami i słonymi jeziorami wypełniającymi lokalne zagłębienia terenu (np. Wielkie Jezioro Słone); mniejsze tereny bezodpływowe są przy linii kontynentalnego działu wodnego, w okolicach gór Chiricahua u zbiegu granic Arizony, Nowego Meksyku ze stanami Sonora i Chihuahua w Meksyku oraz w kotlinie Wyoming (Red Desert). W Alasce główną rzeką jest Jukon, która odwadnia 40% powierzchni stanu, zamarza jednak na 2-6 miesięcy i charakteryzuje się wtedy silnymi spadkami stanów wody; liczne jeziora polodowcowe i tektoniczne w południowo-zachodniej części Alaski (Iliamna, Becharof, Naknek) oraz lodowce w górach Chugach, Wrangla i Świętego Eliasza są wielkimi rezerwuarami wody.