Ukształtowanie powierzchni. Indie zajmują Półwysep Indyjski oraz archipelagi Andamany i Nikobary w Zatoce Bengalskiej oraz Lakszadiwy na Morzu Arabskim. Kontynentalna część kraju rozciąga się między 8°04' i 37°06'N oraz 68°07' i 97°25'E; najdalej na południe wysunięty punkt to przylądek Indira Point (6°45'N) na Wielkim Nikobarze w archipelagu Nikobarów. Linia brzegowa o długości ok. 7 tyś. km jest słabo rozwinięta. Na znacznej długości występuje wybrzeże wyrównane typu klifowego i abrazyjnego na południu Półwyspu i nad Morzem Arabskim, przeważnie płaskie i akumulacyjne nad Zatoką Bengalską. Północną część wybrzeża Morza Arabskiego urozmaicają półwyspy Kachchh (Kaćch) i Kathiawar (Kathijawar) oraz zatoki Kachchh i Kambajska, dalej stanowi ono linię prostą aż po przylądek Komoryn i ta jego część jest zwana Wybrzeżem Malabarskim. Wybrzeże Zatoki Bengalskiej, z wieloma deltami rzek, mierzejami i lagunami, na południe od ujścia rzeki Krishna jest nazywane Wybrzeżem Koromandelskim. Ze Sri Lanką łączy Indie łańcuch wysp, zwany Mostem Adama. W granicach Indii znajdują się trzy wielkie jednostki strukturalne Azji: pas młodych gór fałdowych, obejmujący Himalaje, Karakorum i Góry Birmańskie, aluwialna Nizina Hindustańska oraz Półwysep Indyjski z wyżyną Dekan, stanowiący ponad połowę obszaru kraju. W czasie orogenezy alpejskiej część Dekanu uległa ponownemu wydźwignięciu, wzdłuż wybrzeży powstały krawędziowe góry Ghaty Zachodnie i Ghaty Wschodnie, łagodnie opadające do wnętrza wyżyny, a stromo do wąskich nizin nadmorskich, Wybrzeża Malabarskiego (szerokość ok. 50-80 km), Konkan i Wybrzeża Koromandelskiego (do 150 km). Ghaty Zachodnie tworzą zwarty łańcuch górski ciągnący się od doliny rzeki Tapti aż po przylądek Komoryn, a ich najwyższe masywy: Anajmalaj (szczyt Anajmudi, 2695 m n.p.m.), Nilgiri oraz Góry Kardamonowe znajdują się na południu. Ghaty Wschodnie składają się z niższych pasm (najwyższy szczyt Dewodi Munda, 1680 m n.p.m.), rozdzielonych dolinami rzek spływających do Zatoki Bengalskiej. Wnętrze Dekanu jest wyniesione na ok. 650-950 m n.p.m. i lekko nachylone ku wschodowi. Jego krajobraz urozmaicają pasma górskie: niskie, rozdzielone dolinami rzek Arawali, Majkal, Satpura, Vindhya; wulkaniczne Ajanta, Balaghat oraz rozległe płaskowyże Malwa i Ćhota Nagpur. Nizina Hindustańska powstała w wyniku procesu wypełniania zapadliska tektonicznego osadami aluwialnymi (grubość do 4500 m), znoszonymi z Himalajów i Dekanu. Największą jej część tworzy Nizina Gangesu (pas równin o monotonnym krajobrazie) przechodząca na południowym wschodzie w deltę Gangesu, Brahmaputry i Meghny, na wschodzie w Kotlinę Asamu, a na północnym zachodzie w Nizinę Indusu, z której do Indii należy fragment Pendżabu i pustyni Thar. Od północy Nizinę Hindustańską ograniczają Himalaje, które podlegają stałym ruchom wynoszącym, ciągną się na długości 2400 km, od doliny Indusu w stanie Dżammu i Kaszmir po przełom Brahmaputry w Arunachal Pradesh; w granicach Indii (także Nepalu i Bhutanu) znajdują się południowe Himalaje, których wysokość obniża się z północy na południe. Do Niziny Hindustańskiej przylegają niskie (wysokość do 900-1300 m n.p.m.) góry Siwalik, na północ od nich ciągną się wyższe Małe Himalaje, w tym pasma Pir Pandźal (wysokość do 5130 m n.p.m.), Dhaola Dhar, Nag Tibba i Dafla (na wschód od Bhutanu). Wysokie Himalaje tworzą łańcuch o średniej wysokości ok. 6000 m n.p.m., na który składają się m.in. pasma Zaskaru (Nunkun, 7135 m n.p.m.) na północnym zachodzie, Himalaje Garhwalu z masywem Nanda Devi (7816 m n.p.m.), a na wschód od Nepalu – Himalaje Sikkimu z masywem Kanczendzangi (8586 m n.p.m.). Pomiędzy pasmem Pir Pandźal i Wysokimi Himalajami, na wysokości ok. 1600 m n.p.m., jest położona tektoniczna Kotlina Kaszmirska. Wzdłuż pogranicza indyjsko-birmańskiego ciągną się pasma górskie zaliczane do Gór Birmańskich, m.in. Batkaj i Bum (Saramati, 3826 m n.p.m.), Mizo, Barajl i Naga, rozdzielone głębokimi dolinami rzecznymi o przebiegu południkowym; w zachodnim przedłużeniu Gór Birmańskich – Góry Asamskie, obejmujące płaskowyż Śilong z pasmami Khasi Hills, Garo Hills i Jaintia Hills. Główny fragment łańcucha Karakorum ze szczytem K2 (8611 m n.p.m.) znajduje się na terenie administrowanej przez Pakistan północnej części stanu Dżammu i Kaszmir. W granicach Indii pozostały jedynie południowo-wschodnie krańce tych gór ze szczytem Saser (7672 m n.p.m.) i pasmem Ladakhu. Na skutek trwających wciąż ruchów górotwórczych, północne Indie często nawiedzają katastrofalne trzęsienia ziemi (lata 1737, 1883, 1934, 2001).

Klimat. Indie są położone w trzech strefach klimatycznych: podzwrotnikowej – na północnym zachodzie, gdzie panuje klimat wybitnie suchy górski, równikowej – na skrajnym południu Półwyspu Indyjskiego i zwrotnikowej, obejmującej pozostały obszar kraju. Poza północno-zachodnim regionem występuje klimat monsunowy, od wybitnie wilgotnego na wybrzeżach Półwyspu Indyjskiego, zachodnich stokach Ghatów Zachodnich i w stanach północno-wschodnich pogranicza, poprzez pośredni miedzy wilgotnym i suchym we wnętrzu wyżyny Dekan i na zachodzie Niziny Gangesu, do suchego i skrajnie suchego na pustyni Thar i na północy półwyspu Kathiawar. W Himalajach występują piętra klimatyczne. Podczas zimy nad północnymi Indiami tworzy się regionalny wyż, z którego wieje kontynentalny monsun północno-wschodni, a na południe od 20°N – wschodni. Od listopada do końca maja nad zachodnimi Himalajami występują często zaburzenia cyklonalne, związane z Niżami Śródziemnomorskimi, które w okresie grudzień-kwiecień dochodzą do Pendżabu, Radżastanu, a nawet do Patny na Nizinie Gangesu; są one przyczyną marcowych i kwietniowych chłodów oraz rzadkich, przedmonsunowych opadów burzowych (w tym gradu), najobfitszych w Kaszmirze (śnieg) i Pendżabie. Od marca, wraz z nagrzewaniem obszaru Niziny Hindustańskiej, następuje zmiana sytuacji barycznej. Zamiast Wyżu Azjatyckiego rozbudowuje się Niż Azjatycki, a Niż Równikowy przesuwa się ku północy, co stwarza warunki do powstawania południowo-zachodniego monsunu oceanicznego. Zmiana zimowej cyrkulacji monsunowej na letnią następuje nagle. Najpierw wilgotny monsun znad Morza Arabskiego do wnętrza Półwyspu Indyjskiego ograniczają Ghaty Zachodnie, zaś monsun znad Zatoki Bengalskiej dociera bez przeszkód do Gór Asamskich i południowych Himalajów. Od połowy września ciśnienie na Nizinie Hindustańskiej wzrasta, co przyczynia się do zmiany cyrkulacji monsunowej na zimową. W okresach zmiany kierunków wiatrów monsunowych powstają cyklony tropikalne, nad Morzem Arabskim w maju-czerwcu i listopadzie, a nad Zatoką Bengalską w maju, i październiku-listopadzie; cyklony jesienne, intensywniejsze niż wiosenne, z bardzo silnymi wiatrami i ulewnymi deszczami wyrządzają duże szkody, zwłaszcza na wybrzeżach. W porze monsunu zimowego występują dwa różne typy pogody: chłodna (styczeń-luty) i gorąca (od marca do maja-czerwca); podczas monsunu letniego: deszczowa (od maja-czerwca do września-października) oraz pora jego wycofywania się (do grudnia). Średnia roczna suma opadów jest bardzo zróżnicowana. Najwięcej deszczu spada na wybrzeżach i stokach gór eksponowanych na monsun południowo-zachodni, od ok. 18000 mm w Górach Asamskich (w Ćerapundźi najwyższe opady na Ziemi – maksymalne zanotowane 22763 mm), do 6800 mm miejscami w zachodniej części Ghatów Zachodnich, ponad 3000 mm na Wybrzeżu Malabarskim, 2000-4000 mm na południu Himalajów Wschodnich i do 1500 mm na Wybrzeżu Koromandelskim; najmniej opadów otrzymują: Ladakh (100 mm), pustynia Thar (100-300 mm), środkowy Dekan (300-400 mm) i Kotlina Kaszmirska (ok. 700 mm). W najchłodniejszym okresie roku (styczeń-luty), średnia temperatura maksymalna na większości terytorium Indii przekracza 20°C, na południu Półwyspu Indyjskiego 28-30°C; na północy jest znacznie chłodniej, w górach na wysokości ok. 3500 m n.p.m. poniżej -1°C. Temperatura minimalna w tym czasie wynosi od 14-15°C na Wyżynie Dekan do 22-23°C na południu, w górach na północy, podczas napływu bardzo chłodnego powietrza z północnego-zachodu i północy, spada do -14°C w Kotlinie Kaszmirskiej, -28°C w Leh (Ladakh) i -50° w najwyższych partiach Himalajów. W najcieplejszej porze roku, od marca-kwietnia na południu do połowy czerwca na północy i w lipcu na skrajnej północy, średnia temperatura maksymalnie osiąga wartość 30-35°C, jeszcze wyższa jest notowana w środkowej części Dekanu i na zachodzie Niziny Gangesu (do 42°C), na wschodnich wybrzeżach (44-45°C) i na pustyni Thar (ok. 50°C).

Wody. Poza obszarami bezodpływowymi na pustyni Thar, całe terytorium Indii należy do zlewiska Oceanu Indyjskiego. Osią hydrograficzną północnej części kraju jest Ganges, długość w granicach Indii 2252 km), wypływający z lodowca Gangotri w Himalajach Garhwalu i płynący w środkowym oraz dolnym biegu przez Nizinę Gangesu. Zasilają go zasobne w wodę himalajskie dopływy (lewe): Ramganga, Gomati, Ghaghara, Gandak, Burhi Gandaki i Kosi. Z Himalajów spływa też Yamuna (Jamuna), największy prawy dopływ Gangesu płynący równolegle do niego na odcinku ok. 1000 km. Dekańskie dopływy są mniej liczne, główne to Son i Damodar. Podczas wysokich wezbrań letnich poziom wód w rzece podnosi się do 10-15 m, powodując katastrofalne powodzie. Himalajska część Bengalu Zachodniego oraz stany Sikkim, Assam, Arunachal Pradesh, Nagaland i północna Meghalaya należą do dorzecza Brahmaputry (długość w granicach Indii 725 km), a południowa część stanu Meghalaya – do dorzecza Meghny. Ganges, Brahmaputra i Meghna łączą się w Bangladeszu, tworząc wspólną, największą na Ziemi deltę, przy czym do Indii należy tylko jej zachodni fragment, m.in. z odnogami Hugli, Jamira i Haribhanga (na granicy z Bangladeszem), których zamulenie wzrasta wraz z systematycznym przesuwaniem się głównego kierunku spływu wód Gangesu ku wschodowi. Przez Ladakh w stanie Dżammu i Kaszmir w głębokiej dolinie przepływa Indus, trzecia wielka rzeka Subkontynentu Indyjskiego, odwadniająca Kotlinę Kaszmirską oraz Pendżab za pośrednictwem dopływów Sutlej (Satledź) i Rawi. Większość dużych rzek dekańskich ma źródła w Ghatach Zachodnich, stanowiących główny dział wodny Dekanu i spływa ku wschodowi do Zatoki Bengalskiej. Do największych należą: Krishna (1280 km) z dopływami Bhima i Tungabhadra, Godavari (1450 km) z dopływem Penganga, Mahanadi i Kaweri; Krishna i Godavari budują sąsiadujące ze sobą delty na północy stanu Andhra Pradesh. Północno-wschodnia część Dekanu oraz półwyspy Kathiawar i Kachchh są odwadniane do Morza Arabskiego przez rzeki: Narbada (1312 km), Tapti, Mahi i Sabarmati. Z Ghatów Zachodnich płyną do Morza Arabskiego krótkie rzeki o dużym potencjale energetycznym. Do dorzecza Irawadi, głównej rzeki Birmy, należą północno-wschodnie części stanów Manipur i Nagaland. Indie maja niewiele jezior: polodowcowe i tektoniczne Wular i Dal w Kaszmirze; okresowe, przeważnie słone w Radżastanie (Sambhar) i Gujaracie; lagunowe (Pulicat, Chilika) na wybrzeżu Zatoki Bengalskiej; występują też liczne starorzecza w dolinach dużych rzek. Większość rzek jest wykorzystywana do nawodnień. Gęsta sieć kanałów irygacyjnych występuje zwłaszcza na Nizinie Gangesu, gdzie najdłuższe z nich (Górny i Dolny Kanał Gangesu) zbudowano w drugiej połowie XIX w. Pomimo, że Indie posiadają znaczne zasoby wód podziemnych, ich rozmieszczenie jest bardzo nierównomierne. Duże rezerwy posiada Nizina Hindustańska (Uttar Pradesh) oraz środkowy i północny Dekan. Liczne rzeki, zwłaszcza Ganges, Yamuna i Krishna, a także niektóre jeziora, są czczone przez wyznawców hinduizmu jako święte.